Νάουσα, το παραδοσιακό χρώμα της Αποκριάς

Ταξιδεύουμε  στην όμορφη  πόλη της Νάουσας, την πόλη του κρασιού, του ροδάκινου και της φυσικής ομορφιάς. Η Νάουσα,  Κατάφερε να διασώσει και να αγαπηθεί  την περίοδο του καρναβαλιού με το δρώμενο του γενίτσαρου και της Μπούλας.  Ένα έθιμο με βαθιές ρίζες που στο πέρασμα της μακραίωνης ιστορίας του ενσωμάτωσε την τοπική παράδοση των ηρωικών αγώνων.

Υπάρχουν δύο εκδοχές για την προέλευση του εθίμου. Η πρώτη έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα, τότε που την άνοιξη γίνονταν γιορτές προς τιμή του θεού Διόνυσου, ο οποίος  ήταν ο θεός του κρασιού και της αναγέννησης της φύσης. Η δεύτερη εκδοχή τοποθετεί το έθιμο στον καιρό της τουρκοκρατίας. Στα 1705, για πρώτη φορά οι Τούρκοι, επιχειρούν παιδομάζωμα στη Νάουσα, παραβιάζοντας τα ιδιαίτερα προνόμια της πόλης. Οι Ναουσαίοι αντιστάθηκαν και σκότωσαν τον απεσταλμένο. Το γεγονός αυτό ανάγκασε πολλούς γενναίους Ναουσαίους, να βγούνε κλέφτες στα βουνά.  Όλα όμως αυτά τα γενναία παλικάρια, αφανίστηκαν. Ήτανε τότε, μέρες Αποκριάς. Από τον επόμενο χρόνο, οι νέοι φορώντας την αρματολήτικη στολή τους και τον λευκό κέρινο πρόσωπο, εμφανίζονται με τις λεβέντικες κορμοστασιές τους, βουβοί και περήφανοι, σαν σε νεκρική πομπή, τιμώντας τους νεκρούς ήρωες.

Πρωταγωνιστές του εθίμου, ο Γενίτσαρος και η Μπούλα…

Η στολή που φοράει ο γενίτσαρος είναι πολεμική και αποτελείται από τη φουστανέλα με τα 400 φύλλα, την κοντέλα (φαρδυμάνικο πουκάμισο κεντημένο), το πισλί, τις μπέτσφες και τις βουδέτες στα πόδια, το μαφέσι και το ζωνάρι στη μέση, το γιλέκο με τα ασημικά, το σιλίαχι, τα τσαρούχια, την πάλα (το σπαθί του χορευτή) και φυσικά τον πρόσωπο με το ταράμπουλο περίτεχνα ραμμένο πάνω του. Η Μπούλα είναι άντρας ντυμένος με φαρδιά φουστάνια και ορισμένα άλλα ρούχα από την τοπική φορεσιά. Το κεφάλι είναι στολισμένο με λουλούδια και φοράει επίσης πρόσωπο αλλά χωρίς μουστάκι.

 

 

Το δρώμενο…Το μπουλούκι  υπό τους ήχους του νταουλιού και του ζουρνά φτάνουν στο σπίτι του χορευτή, ο γενίτσαρος θα ζαλιστεί (θα τιναχτεί δηλαδή) στο παράθυρο 3 φορές και στη συνέχεια θα χαιρετήσει όλους τους σπιτικούς και αυτούς που τον έντυσαν, πηδώντας στα δυο πόδια 2-3 φορές δείχνοντας έτσι πως αποχαιρετούσε εκείνον τον καιρό την οικογένεια του πριν φύγει στο βουνό. Μόλις κατέβει στην πόρτα θα κάνει 3 φορές το σταυρό του και στη συνέχεια θα χαιρετήσει όσους ήρθαν να τον πάρουν. Με τον ίδιο τελετουργικό τρόπο συγκεντρώνεται ολόκληρο το μπουλούκι. Όταν φτάσουν στο σπίτι της Μπούλας, αυτή θα βγει στο μπαλκόνι και θα χαιρετήσει προσκυνώντας 3 φορές. Αφού φιλήσει τα χέρια όλων των σπιτικών της, της δωρίζουν χρήματα τα οποία μάζευε για να αγοράσουν πολεμοφόδια για τους πολεμιστές.  Το μάζεμα ολοκληρώνεται όταν φτάσουν στο σπίτι του αρχηγού, απ’ όπου πλέον το μπουλούκι ξεκινάει για το δημαρχείο της πόλης. Ο ζουρνάς παίζει τον ζαλιστό και οι γενίτσαροι αντί να προσκυνήσουν, γέρνουν το σώμα τους προς τα πίσω και τινάζονται δείχνοντας ότι αντιστέκονται. Τότε ο αρχηγός και η Μπούλα ανεβαίνουν στο δημαρχείο, βγάζουν τον πρόσωπο και ζητούν την άδεια του δημάρχου για να χορέψει το μπουλούκι στους δρόμους της Νάουσας, ενώ ο ζουρνάς αλλάζει σκοπό και παίζει “Κάτω στη Ρόϊδο”. Μόλις δοθεί η άδεια από τον δήμαρχο αλλάζει ο σκοπός και παίζεται ο “Θούριος του Ρήγα” όπου οι χορευτές βγάζουν τις πάλες και χορεύουν μεταξύ τους. Σχηματίζοντας κύκλο οι γενίτσαροι χορεύουν διαδοχικά,  αμέσως μετά τους χορούς στο δημαρχείο, το μπουλούκι ακολουθώντας μια συγκεκριμένη διαδρομή που περιλαμβάνει τα όρια της παλιάς πόλης, χορεύει στους δρόμους με τη συνοδεία του ζουρνά και του νταουλιού. Κάθε φορά που σταματά σε κάποια από τις στάσεις χορεύουν όσοι γενίτσαροι μένουν εκεί. Πρώτη στάση το Τριώδιο, ακολουθούν τα Καμμένα, η Πουλιάνα, τα Μπατάνια, το Κιόσκι, ο Αη –Γιώργης και τέλος τα Αλώνια. Στη διαδρομή από την μια στάση στη άλλη ο ζουρνάς παίζει συγκεκριμένες πατινάδες όπως ορίζει το έθιμο. Στην τελευταία στάση στα Αλώνια, οι γενίτσαροι θα βγάλουν τον πρόσωπο που φορούσαν όλη μέρα. Παλιά οι χορευτές δεν ξεντύνονταν το βράδυ και κοιμόντουσαν πάνω στην καρέκλα.

Τι πρέπει να δείτε: Το άλσος του Αγίου Νικολάου Σε απόσταση  3 χιλιομέτρων απ’ την πόλη, κρύβει κάτω από τα τεράστια πλατάνια του τις πηγές της Αράπιτσας, που με τα άφθονα νερά της υδροδοτεί ολόκληρη την πόλη και αρδεύει τα εύφορα κτήματα όλης της περιοχής. Τη σχολή του Αριστοτέλη βρίσκεται στη θέση Ισβόρια Νάουσας σε ένα ειδυλλιακό τοπίο. Εδώ στεγάστηκε στα  μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. η Σχολή όπου ο φιλόσοφος Αριστοτέλης δίδαξε τον νεαρό Αλέξανδρο.