Απόκριες στα χωριά της Νάξου…
Έχουμε συνδέσει τις απόκριες με το Πατρινό καρναβάλι και τη Νάουσα… Ποιος είπε ότι οι μικρές Κυκλάδες ξεφαντώνουν μόνο το καλοκαίρι; Η Νάξος γιορτάζει τις απόκριες με το δικό της μοναδικό τρόπο και μας καλεί να το ζήσουμε … Διονυσιακά Έθιμα, Κουδουνάτοι και Κορδονάτοι, αλλά και άφθονο Ναξιώτικο κρασί και εδέσματα περιμένουν για να γιορτάσετε το πανηγυρικό τριήμερο της Καθαρής Δευτέρας… στην πανέμορφη Νάξο.
Στη Χώρα γίνονται αναβιώσεις διονυσιακών εθίμων ξεκινώντας την Παρασκευή με τα Μεθυδότια. Πρόκειται για γιορτή αφιερωμένη στο Διόνυσο με κοπέλες να είναι ντυμένες ως Μαινάδες και να χορεύουν και να τραγουδούν γύρω από το άρμα του θεού. Τριγύρω τους οι Σάτυροι τις προκαλούν και τις κυνηγούν ενώ εκείνες προσπαθούν να ξεφύγουν από τα ερωτικά τους καλέσματα. Τα πειράγματα από τους Σάτυρους έχουν και τους θεατές συχνά ως αποδέκτες. Ακολουθεί στο τέλος σπονδή στο θεό από όλους τους συμμετέχοντες και άφθονος χορός με τη συνοδεία μουσικής.
Την επόμενη μέρα διοργανώνεται από την Κινηματογραφική Λέσχη της Νάξου η περίφημη Λαμπαδηφορία. Ο κόσμος συγκεντρώνεται στο κάστρο στη σχολή των Ουρσουλινών έχοντας μαζί του ένα άσπρο σεντόνι και τα υπόλοιπα τα αναλαμβάνουν οι παλιότεροι που βάφουν τον κόσμο και του «δημιουργούν» τη στολή. Αφού ετοιμαστούν όλοι αρχίζει αυτό το παγανιστικό έθιμο με τη συνοδεία μουσικής από κρουστά και των κραυγών του κόσμου που έρχονται σε «έκσταση» και με μια πορεία από το Κάστρο προς την παραλία με τις δάδες αναμμένες δημιουργούν μια φαντασμαγορική ατμόσφαιρα.
Την Κυριακή διοργανώνεται στην παραλία της Χώρας το Καρναβάλι που στις μέρες μας έχει αλλάξει χαρακτήρα σαφώς προσανατολισμένο προς το σατιρικό στοιχείο και την κριτική σε σχέση με την επικαιρότητα. Παλιότερα γινόταν με τη συμμετοχή των κορδελάτων, των κουδουνάτων και γενικότερα με τη συμμετοχή του κόσμου που πραγματοποιούσε τα αποκριάτικα έθιμα.
Τη Καθαρή Δευτέρα σε ολόκληρο το νησί ο κόσμος αναζητά την εξοχή και μαζεύεται στην ύπαιθρο και στις παραλίες έχοντας μαζί του τα σαρακοστιανά του φαγητά, το κρασί, η μουσική και ο χορός συμμετέχουν ενεργά. Θα συναντήσετε όμως και έθιμα σε χωριά όπως το Φιλότι (γεροντίστικος χορός, μεταφορά της κουδούνας), τον Κυνίδαρο (παραδοσιακά παιχνίδια), αλλά και το Χαλκί (μοσκαράδα).
Ξεχωριστή θέση όμως κατέχουν ακόμα δυο έθιμα. Το πρώτο γίνεται στην Απείρανθο και πρόκειται για τους κουδουνάτους. Έθιμο που κρατά εδώ και πάρα πολλά χρόνια αναβιώνει κάθε χρόνο με τους άνδρες να φοράνε το «αμπαδέλι», μια κάπα με μάσκα και ένα τουλουπάνι ή μαντήλι στο πρόσωπό τους για να μην τους αναγνωρίζουν. Στη μέση τους έχουν δεμένα σε ένα σχοινί πολλά κουδούνια και κρατάνε στο χέρι τους τη «σόμπα» που είναι από ξύλο και ανάγεται στο διονυσιακό φαλλό. Ο θόρυβος που προκαλείται από τα κουδούνια είναι εκκωφαντικός και οι κουδουνάτοι συνεπαρμένοι κινούνται για να προκαλούν τον περισσότερο δυνατό αφού θεωρείται κάτι παλικαρίσιο. Η παραδοσιακή ναξιώτικη μουσική στην Πλάτσα του χωριού από το βιολί , το λαούτο, τη τσαμπούνα και το τουμπάκι συνοδεύει τους χορευτές που διακόπτονται από την «εισβολή» των κουδουνάτων που κινούνται ανεξέλεγκτα. Το κρασί και τα κεράσματα από τους ντόπιους είναι άφθονα.
Σύμφωνα με την παράδοση οι κουδουνάτοι τα παλιότερα χρόνια στα βουνά ειδοποιούσαν με την θορυβώδη κίνησή τους για την έλευση των πειρατών τους κατοίκους που τρέπονταν σε φυγή. Το δεύτερο σημαντικό έθιμο που συναντάται στα χωριά Κυνίδαρος , Μέλανες, Γαλήνη και στις Εγγαρέςείναι οι κορδελάτοι. Με βαθιά παράδοση αυτό το δρώμενο συμβαίνει πολλά χρόνια τώρα και διαρκεί τρεις μέρες. Μια ομάδα αντρών ντύνονται ως κορδελάτοι ή αλλιώς φουστανελάδες. Η φορεσιά αποτελείται από φουστανέλα λευκή, αντίστοιχο γυναικείο καλσόν, λευκό πουκάμισο, γιλέκο, τη ζώνη, το φέσι, τη γραβάτα που φέρει στολίδια και φυσικά τις κορδέλες που στολίζουν το γιλέκο και τη φουστανέλα. Ο αρχηγός τους ο Μπαϊρακτάρης επιλέγει τους φουστανελάδες και με τη συνοδεία μουσικής ξεκινούν για να επισκεφθούν τα γειτονικά χωριά. Εκεί είτε στην πλάτσα είτε στα καφενεία στρώνεται η τάβλα που γεμίζει με φαγητά από τις γυναίκες του χωριού. Οι άνδρες παρευρίσκονται πληρώνοντας ένα ποσό (τακίμι) και παρακολουθούν χωρίς να συμμετέχουν στο χορό. Αυτός είναι υπόθεση των φουστανελάδων που χορεύουν αρχικά μόνοι τους και στη συνέχεια τις γυναίκες του χωριού. Οι φουστανελάδες διαγωνίζονται για το ποιος θα πάρει το μαντήλι των νιόπαντρων κοριτσιών το οποίο και φέρει τιμητικά στη στολή του. Κατά την επιστροφή του «θιάσου» ,έτσι ονομάζεται ολόκληρο το σύνολο των ατόμων που πλαισιώνουν τους φουστανελάδες, στο χωριό το γλέντι συνεχίζεται από όλους τους κατοίκους. Σε κάθε χωριό παρευρίσκεται πάντα μόνο μια ομάδα φουστανελάδων και η αμοιβαία επίσκεψη θεωρείται δεδομένη για τη συνέχιση του εθίμου.
ΒΙΝΤΕΟ ΜΕ ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΤΗΣ ΝΑΞΟΥ
