Γεωπάρκο Γρεβενών- Κοζάνης: Ένα κομμάτι που πρέπει να διαφυλαχθεί. Η μνήμη χαρίζει εδώ εικόνες.
Βρεθήκαμε σε ένα εμβληματικό κτίριο της Σιάτιστας, το Τραμπάντζειο Γυμνάσιο, το οποίο κτίστηκε το 1888 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Κωστή Πεπιλιάγκα και με δωρεά του μεγαλέμπορου ευεργέτη της Σιάτιστας, Τραμπαντζή. Το 1889 ήταν το πρώτο έτος λειτουργίας του Γυμνασίου. Ενός Γυμνασίου, του οποίου την κουλτούρα και τη φιλοσοφία θα ζήλευε σήμερα ο εκπαιδευτικός κόσμος της Ελλάδας. Χάρη σε αυτά τα εμπνευσμένα εκπαιδευτήρια των ευεργετών της μικρής μας χώρας, η Σιάτιστα αποτελεί μέχρι και σήμερα έναν αξιόλογο τόπο πολιτισμού, αρχιτεκτονικής, ομορφιάς και φιλοξενίας.
Ο Τραμπαντζής προτείνει να διδάσκεται η Παιδαγωγική στο νέο σχολείο και χρηματοδοτεί την έκδοση του εγχειριδίου Παιδαγωγικής του παιδαγωγού Στέφανου Ρώσση. Από το 1905 στο Τραμπάντζειο λειτουργεί το Οικοτροφείο του Γυμνασίου.
Από το 1910 το Τραμπάντζειο διαθέτει εργαστήριο Φυσικής – Χημείας, όπου με τη χρήση εποπτικών μέσων καλλιεργείται η κριτική ικανότητα των μαθητών. Οι έννοιες παρατήρηση – πείραμα – έρευνα εντάσσονται στην καθημερινότητά τους.
Τη δεκαετία του 1930 το Τραμπάντζειο διαθέτει παλαιοντολογική συλλογή, κινηματογραφική εγκατάσταση, βιβλιοθήκη και γυμναστήριο.
Τη δεκαετία του 1950 αποκτά θεατρική σκηνή. Οι μαθητές ανεβάζουν θεατρικές παραστάσεις και έρχονται σε επαφή με την έννοια της αριστοτελικής κάθαρσης.
Σήμερα, το ιστορικό αυτό σχολείο φιλοξενεί πολιτιστικές εκδηλώσεις και εκθέσεις. Επίσης, στον χώρο του στεγάζονται η Ιστορική Παλαιοντολογική Συλλογή και το Βοτανικό Μουσείο — δύο συλλογές άρρηκτα συνδεδεμένες με την ιστορία και τη φιλοσοφία του σχολείου. Η πορεία τους στο χρόνο συνδέεται με αυτό το σπουδαίο κτίριο Πολιτισμού και Εκπαίδευσης για τη Σιάτιστα, αλλά και για ολόκληρη τη Δυτική Μακεδονία.
{Πηγή Ιστορικών Πληροφοριών:
https://www.siatistanews.gr/trampantzeio/TRAMPANTZEIO.pdf}
Συνάντηση με την Άννα Μπατσή — Τη Γεωλόγο του Γεωπάρκου
Σε αυτό το σπάνιο κτίριο αισθητικής συναντήσαμε την Άννα Μπατσή, Γεωλόγο και επιστημονική υπεύθυνη του Γεωπάρκου, με καταγωγή από τη Σιάτιστα. Η Άννα αποτελεί μια εξαιρετική αφορμή να επισκεφθούμε όλοι ξανά και ξανά τη Σιάτιστα.
Η Άννα περιφερόταν στον χώρο του ιστορικού κτιρίου μαζί με συνεργάτη της Μανώλη Χατζηνικολάου, κι εκεί είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε και να μας εξηγήσει τη σημαντικότητα αυτού του Γεωλογικού Πάρκου.
«Η καθηγήτρια Άννα Ράσιου ξεκίνησε όλο αυτό. Πέθανε πριν δύο χρόνια και ήταν Τιτάνας της παγκόσμιας Γεωλογίας. Εδώ έρχονται Γεωλόγοι από όλο τον κόσμο. Κάποιος μάλιστα ζήτησε να ρίξουν τις στάχτες του εδώ, γιατί εδώ αναπτύχθηκε η θεωρία των τεκτονικών πλακών. Και σήμερα συνεχίζει το έργο της η Άννα Μπατσή», μας λέει περήφανος ο Μανώλης Χατζηνικολάου και συνεχίζει: «Η Άννα Μπατσή υπήρξε εθελόντρια για 15 χρόνια και συνεχίζει το έργο της καθηγήτριάς της, Άννας Ράσιου».
Η Γεωλογική Ιστορία της Περιοχής
«Μετά το 1930–38, o Γάλλος Jan Brunn ήταν ο πρώτος Γεωλόγος που ήρθε στην περιοχή. Χαρτογράφησε και μελέτησε, χωρίς όμως να αντιλαμβάνεται ακόμη, τι ακριβώς έβλεπε. Ακολούθησαν κι άλλοι Γεωλόγοι επιστήμονες, οι οποίοι ερμήνευσαν την πρώτη αποτύπωση. Μέσα από τη μελέτη τόσο της Κοιλάδας του Μπούρου όσο και του φαραγγιού του Αλιάκμονα, αναπτύχθηκε η θεωρία των τεκτονικών πλακών, η οποία μετρά πλέον 52 χρόνια. Άρα, ανατρέπονται όλα όσα πιστεύαμε για τη δημιουργία ωκεανών, βουνών, σεισμών και φυσικών φαινομένων. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη γεωκληρονομιά», μας εξηγεί η Άννα στο Humanstories.gr.
Η Κληρονομιά της Άννας Ράσιου
«Η Άννα Ράσιου άφησε την Αμερική για να έρθει στην περιοχή να κάνει το διδακτορικό της, ύστερα από παρότρυνση τριών καθηγητών της. Ήρθε, έκανε το διδακτορικό της, παντρεύτηκε στα Γρεβενά και αγάπησε τα Γρεβενά και την Ελλάδα περισσότερο από τον καθένα. Εγώ τη γνώρισα το 2004, μαζί με ακόμη μία συνάδελφο που ήρθε κι εκείνη από την Αμερική και σήμερα ζει στα Γρεβενά.
Όλο αυτό που συμβαίνει εδώ είναι χτισμένο πάνω σε ανθρώπους. Η τοπική κοινωνία, μάς αγκάλιασε. Οι ντόπιοι υποστήριζαν και αποδέχονταν τον ξένο που ερχόταν στον τόπο τους, προσπαθώντας να καταλάβουν γιατί κάποιος από την άλλη άκρη του κόσμου επέλεγε να έρθει εδώ.
Όλα αυτά που έχουν δουλέψει παλαιότεροι επιστήμονες από εμάς, προσπαθούμε να τα αξιοποιήσουμε με κάθε τρόπο – είτε ως εκπαιδευτικό εργαλείο, είτε μέσα από επιστημονικές μελέτες – έτσι ώστε να αναπτυχθούν, να αναδειχθούν και να αποτελέσουν προϊόν τουριστικής προβολής και ανάπτυξης του τόπου», μας λέει η Άννα.
Η Ιστορική Παλαιοντολογική Συλλογή Σιάτιστας
«Η συλλογή, από το 1900 μέχρι και το 2011 που επανεκτέθηκε στη μορφή που τη βλέπουμε σήμερα, έχει πολύ μεγάλη ιστορία και σημασία. Γι’ αυτό και ονομάζεται Ιστορική Παλαιοντολογική Συλλογή Σιάτιστας. Αντίστοιχα, στη Μηλιά λειτουργεί το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μηλιάς Γρεβενών, όπου εκτίθενται ευρήματα από πρόσφατες ανασκαφές.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έως το 2007 εντοπίστηκαν οι μεγαλύτεροι χαυλιόδοντες στον κόσμο — μήκους 5 μέτρων και 2 εκατοστών — από μαστόδοντα της Μηλιάς που έζησε πριν από 3,5 εκατομμύρια χρόνια.
Στη Σιάτιστα έχουμε χαυλιόδοντες ελέφαντα ηλικίας 125.000 ετών. Η ιστορική συλλογή καλύπτει ένα ευρύ φάσμα απολιθωμάτων από ζώα που ζούσαν σε μια μεγάλη λεκάνη που εκτεινόταν από τα Μετέωρα μέχρι την Αλβανία — μια περιοχή που κάποτε ήταν καλυμμένη από νερό.
Όλα αυτά αποτυπώνονται σήμερα μέσα από τα απολιθώματα και παρουσιάζονται σε δύο εκθέσεις — εδώ και στο πεδίο».
Η Διάσωση των Ευρημάτων
Οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές του Τραμπάντζειου Γυμνασίου Σιάτιστας ήταν εκείνοι που ξεκίνησαν, συνέλεξαν και διατήρησαν τις συλλογές, σε μια δύσκολη περίοδο για την Ελλάδα. Βλέπουμε, λοιπόν, για ακόμη μία φορά τον σπουδαίο ρόλο που έπαιξε εκείνη την εποχή το Τραμπάντζειο Γυμνάσιο.
«Πίσω από όλο αυτό βρίσκονται, φυσικά, οι άνθρωποι που εργάστηκαν με πάθος: οι δάσκαλοι και οι μαθητές. Το 1940, όταν το κτίριο είχε επιταχθεί από τους Γερμανούς, υπάρχουν καταγραφές ότι πετούσαν τα απολιθώματα έξω από τα παράθυρα. Ο επιστάτης του σχολείου, μαζί με καθηγητές και μαθητές, τα συγκέντρωσαν και, όταν το σχολείο επανήλθε σε λειτουργία, δημιούργησαν ξανά την έκθεση και τον οδηγό της συλλογής.
Η Παλαιοντολογική Συλλογή σώθηκε χάρη στη συνδρομή των μαθητών και των καθηγητών. Από το 1900, οι καθηγητές επικοινωνούσαν με την Αθήνα για την καταγραφή και ταυτοποίηση των ζώων. Τεράστια η συμβολή τους. Η συλλογή αποτελούσε ιδιοκτησία του σχολείου, έως ότου το 1994 παραχωρήθηκε στον Δήμο Σιάτιστας», μας αναφέρει η Άννα.
Από την αρχιτεκτονική, τα φυτά μέχρι και το κρασί όλα σχετίζονται με το υπέδαφος και τα πετρώματα
«Τα Μαμούθ και οι Μαστόδοντες ζούσαν στην περιοχή πριν από 3,5 εκατομμύρια χρόνια ενώ οι ελέφαντες έρχονται αργότερα. Είναι 200 χιλιάδες χρόνια πιο πρόσφατο είδος. Το περιβάλλον, 4 εκατομμύρια χρόνια πριν, ήταν εντελώς διαφορετικό. Ήταν κατάφυτο με βλάστηση και νερά γιατί τα ζώα αυτά τρεφόντουσαν με φυτά.
Η περιοχή που έχει αναγνωριστεί από την UNESCO. Το Γεωπάρκο Γρεβενών Κοζάνης καλύπτει μια τεράστια περιοχή 2.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Με τεράστια ιστορία. Αδιάκοπη. Ένας επισκέπτης ερχόμενος εδώ, μπορεί να ενημερωθεί για το Γεωπάρκο. Πολύ κοντά από εδώ στον Μπούρινο υπάρχει η Κοιλάδα του Μεσήνερου όπου αποτελεί την ένωση- επαφή μεταξύ δύο διαφορετικών τεκτονικών πλακών Ευρώπης και Αφρικής. Όλο αυτό επιβεβαιώνεται και τεκμηριώνεται επιστημονικά».
Φωτογραφία, από τη σελίδα του Γεωπάρκου Γρεβενών-Κοζάνης. Από επίσκεψη Μαθητών στη Σιάτιστα.
Δράσεις με Παιδιά
Όταν έρχονται παιδιά για να ενημερωθούν για το τι υπάρχει και τι υπήρχε στην περιοχή, ερχόμαστε εδώ στην Ιστορική Παλαιοντολογική Συλλογή και βλέπουμε την εξέλιξη των ζώων. Τα παιδιά ρωτούν και οι ίδιοι δίνουν απαντήσεις για τις διαφορές στα ζώα αυτά. Φεύγουν ενθουσιασμένα, γιατί συμμετέχουν και τα ίδια σε μία επίσκεψη. Συμμετέχουν σε μια δράση, ενώ παράλληλα εισπράττουν πληροφορίες.
Μία επίσκεψη θα σας πείσει
«Όποιος επιθυμεί να επισκεφτεί το Γεωπάρκο μπορεί να επικοινωνήσει μαζί μας. Να μας ενημερώσει για το χρόνο που διαθέτουν ώστε να οργανώσουμε μία διαδρομή προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις τους. Και να τους παρουσιάσουμε με διαφορετικό μάτι αυτά που έχουν ήδη ξαναδεί. Θα φροντίσουμε να τα δείξουμε με τα μάτια του Γεωλόγου» ολοκληρώνει η Άννα.
Πληροφορίες: geowonders@gmail.com | https://www.geoparkgrevenakozani.com/
Τηλ. Επικοινωνίας : 6949439053 – 2461024022
