Το Πρώτο τουριστικό Θέρετρο της Ελλάδας. Πορταριά Πηλίου

Σε κείμενο του 1870 περιγράφεται το χωριό της Πορταριάς ως:  «χώρα ωραία και εμπορική, εις τοποθεσίαν τερπνοτάτην, έχουσα οικίας περί τις 400 και καλώς κτισμένας, οι Πορατρίται ζώσιν εν αφθονία και τρυφή».

 

Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Πορταριάς

Στο Κέντρο της Πορταριάς Πηλίου, λίγο πιο κάτω από το Δημαρχείο του χωριού βρίσκεται το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Πορταριάς. Το Μουσείο, στεγάζεται σε οίκημα του Δήμου Ζούλια, που ήταν ένας από τους ευεργέτες του χωριού. Ένα οίκημα Αιγυπτιακής αρχιτεκτονικής, ένα πραγματικό στολίδι πολιτισμού για το χωριό της Πορταριάς.

Δήμος Ζούλιας Γεννήθηκε στην Πορταριά, ήταν ο μικρότερος γιός του Παντελή Ζούλια. Ο Δήμος βρέθηκε στην Άιγυπτο πλούτισε από το εμπόριο βαμβακιού και μετά το θάνατο του έγινε ένας ακόμη ευεργέτης της Πορταριάς διαθέτοντας ένα μεγάλο μέρος της περιουσίας του για την ίδρυση και συντήρηση επαγγελματικής σχολής απόρων, την ανέγερση του νέου Ναού Αγίων Ταξιαρχών, την ανάπτυξη της Ηλεκτρικής Εταιρείας, την επισκευή εκκλησιών, πλατειών, δρόμων και δημοσίων κρηνών του χωριού.

 

 

 

 

Το Αρχοντικό Ζούλια κτίστηκε το 1864, σύμφωνα με επιθυμία του δωρητή προοριζόταν να στεγάσει την Επαγγελματική Σχολή Απόρων, κάτι που δε συνέβη και το κτίριο έμεινε εγκαταλελειμμένο. Το 1985 κηρύχθηκε διατηρητέο και οι εργασίες αποκατάστασης του ολοκληρώθηκαν σε 10 χρόνια. Αν, και ο προορισμός του ήταν να γίνει Μουσείο, στέγασε το Δημοτικό Σχολείο και τα γραφεία της κοινότητας μέχρι να ολοκληρωθεί η ανακαίνιση των κτιρίων τους. Και το 2008 ξεκίνησε η λειτουργία του Μουσείου, ενώ από το 2012 ανήκει στο Δίκτυο Μουσείων του Δήμου Βόλου και η νέα εμπλουτισμένη έκθεση των συλλογών του άνοιξε το 2021.

 

Ο Νίκος Κοντοβάς  Πορταρίτης και Μουσειολόγος – επιμελητής της μόνιμης έκθεσης του μουσείου, μας ξενάγησε στο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο το οποίο για όλο το καλοκαίρι θα είναι ανοιχτό και τις απογευματινές ώρες. Κάθε Παρασκευή απόγευμα για τους μικρούς φίλους του Μουσείου και κάθε Σάββατο απόγευμα 18:00-22:00 για τους ενήλικες φίλους του Μουσείου. Ο Νίκος, είναι υπεύθυνος για τη σημερινή μορφή του Μουσείου,  κι όταν ανοίξετε την αυλόπορτα και μπείτε στον φροντισμένο προαύλιο χώρο του Μουσείου θα νιώσετε αμέσως λίγο από την δόξα μίας άλλης εποχής.

«Επιθυμώ και προσπαθώ το μουσείο να παρουσιάζει την λαμπρή ιστορία του τόπου μας και να είναι προσβάσιμο σε όλους. Αυτό μερικές φορές δεν επιτυγχάνεται λόγω παραγόντων που διαφεύγουν του προσωπικού ελέγχου, όμως τώρα είμαστε εδώ για να κάνουμε δράσεις και να ξανασυστήσουμε το μουσείο του χωριού μας στους ντόπιους και τους επισκέπτες! Η μόνιμη έκθεση του μουσείου είναι εμπλουτισμένη και θα ανανεώνεται, με σκοπό ο επισκέπτης κάθε φορά που επισκέπτεται το μουσείο να μαθαίνει και να βλέπει το κάτι επιπλέον, μια ακόμη πτυχή της ιστορίας της Πορταριάς μας». Μας λέει ο Νίκος Κοντοβάς στο humanstories.gr. O άνθρωπος που ξαναζωντάνεψε ένα από τα ομορφότερα κτίρια του χωριού.

 

 

 

 

 

Χωριό ΠΟΡΤΑΡΙΑ ΠΗΛΙΟΥ

Γύρω από το μικρό εκκλησάκι της Πορταρέας, δημιουργήθηκε οικισμός ο οποίος πήρε το όνομα του από το μοναστήρι της Πορταρέας. Πορταρέα, Πορταρία επί Τουρκοκρατίας  Πορταριά αργότερα. Στην Πορταριά, οι άνθρωποι ασχολούνταν με αγροτικές εργασίες. Κυρίως,  με παραγωγή Μήλων, αλλά  και με  Ελιές που είχαν στο Κάτω Χωριό- Κατωχώρι.

Το χωριό της  Πορταριάς είχε ένα πολύ μεγάλο Παζάρι στο οποίο ερχόντουσαν από όλη την Θεσσαλία,  όπου πουλούσαν την πραμάτεια τους και αγόραζαν ότι χρειαζόντουσαν. 1830 χτίζονται στην Δημητριάδος στο Βόλο τα πρώτα μαγαζάκια σπίτια δίπλα στο λιμάνι οπότε πολλοί άνθρωποι αρχίσαν να μετακινούνται στο Βόλο από την Πορταριά. Η δεύτερη περίοδος ανάκαμψης έρχεται με τους Αιγυπτιότες. Πηγαίνουν στην Αίγυπτο, υιοθετούν νέες εικόνες και προσπαθούν να τα εφαρμόσουν στον τόπο τους. Οι γνωστοί ευεργέτες της Πορταριάς. Αυτοί, δίνουν  χρήματα στην κοινότητα για την κατασκευή Ηλεκτρικής Εταιρείας.  Κατασκευάζουν μεγάλα ωραία αρχοντικά Αιγυπτιακής αρχιτεκτονικής. Δίνουν  Χρήματα για Σχολεία..

Ζούλιας, Καταρτζής, Αθανασακής από τις σπουδαιότερες οικογένειες της Πορταριάς. Τσοποτού που είχαν το Δεσποτικό, η οικογένεια Τσιρογιάννη, Χατζηπανταζή κ.α. αποτέλεσαν τους «ευεργέτες» της Πορταριάς, και χάρη στις προσφορές τους και την αγάπη τους για τον τόπο τους η Πορταριά μεταμορφώθηκε σε έναν ιδιαίτερο παραδοσιακό οικισμό.

 

 

 

 

Όλοι αυτοί ερχόντουσαν το καλοκαίρι στο χωριό και η Πορταριά γέμιζε κόσμο.  Δεν  μπορούσε όμως το χωριό να καλύψει τις ανάγκες όλου αυτού του κόσμου. Οι περισσότεροι από αυτούς  δε ήταν πλούσιοι που ζούσαν με ανέσεις στην Αίγυπτο. Έτσι,  αποφασίζει η οικογένεια Αθανασάκη το 1905 να κτίσει το «Μέγα Θεοξένια»  Ένα πολυτελέστατο ξενοδοχείο. Είχε ασανσέρ με μανιβέλα, γήπεδο γκόλφ, ιδιωτικό κομμωτήριο, ιδιωτικό εστιατόριο, καφετέρια. Είχαν το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο που εξασφάλιζε ρεύμα και ειδικά εκπαιδευμένους εργάτες που ανέβαιναν πάνω στα Χάνια έσκαβαν λάκκους μέσα στο χώμα, αποθήκευαν νερό ή χιόνι, γινότανε πάγος και το καλοκαίρι το κατέβαζαν στην Πορταριά για να έχουν διαφορα δροσιστικά στην αυλή τους. Το Θεοξένια προοριζόταν για άρχοντες και για μεγάλες προσωπικότητες, βουλευτές, βασιλείς. Το επισκέφτηκε μάλιστα και ο Βενιζέλος, ο οποίος έγραψε μία επιστολή, η οποία υπάρχει στο Μουσείο. Σε επιστολόχαρτο του Θεοξένια με σφραγίδα. Στην επιστολή του ευχαριστούσε για την φιλοξενία και χαρακτήριζε την Πορταριά Τουριστικό Θέρετρο. Κι έτσι κάπως αλλάζει το ενδιαφέρον των Κατοίκων της Πορταριάς κι  από την αγροτική παραγωγή,  άρχισαν να ασχολούνται με τον τουρισμό. Μετά την καταστροφή του Θεοξένια το 1944 από τους Γερμανούς ξεκίνησαν να κατασκευάζουν μικρούς ξενώνες.

 

 

 

 

 

 

«Ο κ. Δασκαλάκης κατάφερε να διασώσει το σερβίτσιο του ξενοδοχείου που έχουμε σήμερα στην κατοχή μας. Στην Καινούρια έκθεση του Μουσείου. Σκοπός μας είναι να προβάλουμε το Ιστορικό κομμάτι της Πορταριάς, κι όχι τόσο το Λαογραφικό. Οπότε κάθε αίθουσα είναι διαφορετική. Και σε κάθε αίθουσα έχουμε ένα αντικείμενο που είναι πάρα πολύ σπάνιο. Κάτι που δε βλέπουμε συχνά σε μουσεία. Το σερβίτσιο, το Μουσικό Κουτί… είναι μερικά από αυτά». Μας επισημαίνει ο Νίκος, ο επιμελητής του Μουσείου.

 

 

 

 

 

Τουρκοκρατία

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Πορταριά γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη, στην χειροτεχνία και το μετάξι και εξελίχθηκε σε εμπορικό και οικονομικό κέντρο της περιοχής.  Τον 19αιώνα κάθε εβδομάδα γινόταν η μεγαλύτερη εμποροπανήγυρη στη Θεσσαλία. Επαγγελματικά και εμπορικά καταστήματα και καφενεία λειτουργούσαν σε όλες τις συνοικίες του χωριού ως αργά το απόγευμα. Παράλληλα με την παραγωγή φρούτων και καρπών στα κτήματα του χωριού. Μεγάλη οικονομική στήριξη για το χωριό αποτελούσαν οι εύποροι Πορταίτες που ζούσαν στο Βόλο και στην Αίγυπτο.

 

 

 

• Το 1908 Η Πορταριά συνδέθηκε με τον Βόλο με τον πρώτο στην Ελλάδα αμαξιτό δρόμο.
• Το 1910 απέκτησε δίκτυο ύδρευσης και κάθε σπίτι υδρευόταν από την πηγή «ΜΑΝΑ».
• Το 1914 είχε ηλεκτροδοτηθεί στο μεγαλύτερο μέρος της και διέθετε 60 δημόσιους λαμπτήρες. Πρωτοπόροι σύλλογοι νέων δημιουργήθηκαν από νωρίς για την Πολιτιστική ανέλιξη των ντόπιων.
• Το Θεοξένια 1908-1944, βοήθησε αρκετά στην τουριστική ανάπτυξη της  Πορταριάς που κορυφώθηκε τη δεκαετία του 1930.  Σήμερα σώζονται στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Πορταριάς κάποια μόνο από τα χρηστικά αντικείμενα του Θεοξένια. Πιάτα, κουρτίνα, Ποτήρια με το Καλλιγραφικό Λογότυπο του Ξενοδοχείου, που ακόμη και το λογότυπο του Θεοξένια προσδίδει λίγο από την αίγλη της εποχής εκείνης.