Οι δράκοι, οι λαγοί και οι γατούλες του Ρεθύμνου…
«Τα κάνουμε όλα χειροποίητα, χειροποίητα και πολύ νόστιμα». Αυτή ήταν η πρώτη κουβέντα του Κωνσταντίνου καθώς πλησιάζαμε στον φούρνο του.
Στην οδό Νικηφόρου Φωκά στο Ρέθυμνο, κόσμος συνωστίζονταν μπροστά από μια μικρή πόρτα. Κοίταζαν με θαυμασμό στο εσωτερικό. Φωτογράφιζαν με τα κινητά τους και τραβούσανε βίντεο. Πλησιάσαμε κι εμείς, και εκεί συναντήσαμε τον Κωνσταντίνο Σπανουδάκη. Τον ιδιοκτήτη του φούρνου, που βρίσκεται όπως μας αναφέρει και ο ίδιος στο πιο πολυσύχναστο στενό του Ρεθύμνου. «Από εδώ, περνούν καθημερινά οι τουρίστες, για να πάνε στο Ενετικό Φρούριο Φορτέζα» σχολίασε. Η ταμπέλα του φούρνου γράφει με καλλιτεχνικά γράμματα «Παραδοσιακό Καλλιτεχνικό Αρτοποιείο από το 1958». Ένας τίτλος που σε δελεάζει να μπεις στο εσωτερικό του για να δεις και να επεξεργαστείς από κοντά τις καλλιτεχνικές δημιουργίες από ζυμάρι της κ. Μαρίας Σπανουδάκη. Η κυρία Μαρία είναι η μητέρα του Κωνσταντίνου, η καλλιτέχνης. Η οποία όταν άρχισε να ασχολείται με τη ζύμη βρήκε τρόπο να εκφράζεται μέσα από τις δημιουργίες της, με τα μικρά προσωπικά έργα τέχνης της που ήταν φτιαγμένα όμως από ζυμάρι.
«Δεν κάνουμε καθημερινά σχέδια γιατί θέλουν πολύ χρόνο. Συνήθως κάνουμε 500-600 κομμάτια. Στο φούρνο δουλεύουμε πια εγώ και η μητέρα μου. Τον δουλεύαμε μαζί με τον πατέρα μου. Αυτός τον ξεκίνησε, όμως δυστυχώς τον χάσαμε πρόσφατα. Η επιχείρηση μετρά περίπου 80 χρόνια ζωής. Παλαιότερα, είχαμε ξυλόφουρνο στο ίδιο στενό. Τα τελευταία όμως πενήντα χρόνια είμαστε σε αυτό το μαγαζί». Μας λέει ο Κωνσταντίνος και συνεχίζει: «Είναι διάσημος ο φούρνος μας, από εδώ περνά όλος ο κόσμος που ανεβαίνει στο Φρούριο. Είναι το πιο τουριστικό στενό του Ρεθύμνου…».
Η συζήτηση με τον Κωνσταντίνο διακόπτεται από τουρίστες που δε σταματούν να περνούν από το στενό. Κάποιοι κοιτούσαν με θαυμασμό τις φιγούρες της κ. Μαρίας από ζυμάρι ενώ κάποιοι άλλοι αρκούνταν στην επιλογή λιχουδιών.
Η μέρα για τον Κωνσταντίνο στο Φούρνο ξεκινά 8:00 το πρωί όχι νωρίτερα, γιατί μένει μέχρι αργά το βράδυ ανοιχτός. «Η μητέρα μου βγήκε δεύτερη ανάμεσα σε 40 καλλιτέχνες από όλη την Ελλάδα. Πήρε βραβείο για τα σχέδια της από ζυμάρι…». Μας λέει με θαυμασμό ο Κωνσταντίνος δείχνοντας μας τη φωτογραφία από το πρώτο βραβείο της κ. Μαρίας.
Και κάπου εδώ εμφανίζεται από το βάθος του φούρνου η μητέρα του Κωνσταντίνου για να ξεφουρνίσει τις λιχουδιές της. «Ασχολούμαι πενήντα χρόνια, με το ζυμάρι. Όλα όμως ξεκίνησαν από τον σύζυγο μου. Εκείνος ξεκίνησε τον φούρνο, τα καλλιτεχνικά όμως τα έκανα εγώ. Αφού, μπήκα στο φούρνο άρχισα να δημιουργώ με τη δική μου φαντασία. Η ιδέα γεννήθηκε δουλεύοντας στο Φούρνο. Γινόταν τότε και κάποιος διαγωνισμός διακόσμησης στον Πειραιά με ζυμάρι και πήρα την απόφαση να λάβω μέρος κι εγώ. Στον πρώτο διαγωνισμό που συμμετείχα, το 1991 και πήρα το πρώτο βραβείο. Είχα φτιάξει με ζυμάρι το χωριό μου, το Ρέθυμνο και τους κατοίκους του». Μας λέει γεμάτη περηφάνια η κ. Μαρία και συνεχίζει: «Χάσαμε όμως το σύζυγο πρόσφατα, κι έτσι σιγά σιγά θα σταματήσουμε. Κουραστήκαμε. Ο σύζυγος ήταν μεγάλο στήριγμα για το φούρνο». Η κ. Μαρία είναι ένας γλυκός άνθρωπος, μα το βλέμμα της κρύβει πικρία και κούραση.
«Έχω πάρει τρία βραβεία. Τώρα σταμάτησα, δε συμμετέχω πια. Κουράστηκα. Λυπάμαι που θα σταματήσουμε αλλά δε βρίσκεις άνθρωπο να συνεχίσει όλο αυτό που κάνουμε εδώ».
Οι καλλιτεχνικές φιγούρες με τα ζώα της κ. Μαρίας τρώγονται σαν παξιμαδάκι και γλυκίζουν σαν άρτος. Τα υλικά που χρειάζονται για την κατασκευή τους, δεν τα μάθαμε ποτέ. Η κ. Μαρία δεν μοιράστηκε τη συνταγή της μαζί μας. «Είναι μεταξύ Άρτου και τσουρεκιού. Γίνεται μίξη υλικών, πλάθεται και φουρνίζεται». Διατηρείται; «Ναι, διατηρείται ένα με δύο μήνες. Μάλιστα μια κυρία μου είπε ότι τα βάζει στο ψυγείο και τα βγάζει κάθε Πάσχα και τα διακοσμεί. Τρώγεται σαν παξιμαδάκι». Ενώ στο ερώτημα μας ποιο από τα σχέδια που φτιάχνει αγαπά πιο πολύ. Η κ. Μαρία δεν τα ξεχωρίζει. Όπως η μάνα δεν ξεχωρίζει τα παιδιά της. «Όλα τα σχέδια τα αγαπώ». Μας λέει με καμάρι καθώς μιλάει γι’ αυτά.
H κυρία Μαρία Σπανουδάκη μιλά στην ομάδα του humanstories.gr
«Σας αρέσουνε»; Μας ρωτά. Χαίρεται να ακούει πόσο όμορφα είναι όλα. «Δεν βάζω πολύ ζάχαρη γιατί απλώνει το ζυμάρι. Κάνω δράκους, λαγούς, γατούλες, κύκνους, Ελαφάκια και Τάρανδους τα Χριστούγεννα. Είναι τέχνη…». Αλλά και το καλό Παξιμάδι θέλει την τέχνη του. Τα παξιμάδια του «Παραδοσιακού Καλλιτεχνικού Φούρνου» είναι ξεχωριστά. «Το παξιμάδι έχει την τέχνη του, αν δεν βάλεις τα σωστά υλικά δε θα βγει ωραίο. Αν βάλεις ένα υλικό παραπάνω, χαλάει». Μας είπε η κ. Μαρία κλείνοντας τη συζήτηση μαζί μας. Και μάλλον αυτό είναι το μυστικό τους. Και η αγάπη που η κ. Μαρία βάζει μέσα σε αυτά.
Ο Παραδοσιακός Καλλιτεχνικός Φούρνος του Ρεθύμνου, μετρά φέτος την τελευταία του χρονιά. Για το πολυσύχναστο στενό που πηγαίνει στο Φρούριο, ο φούρνος αποτελεί τουριστική ατραξιόν. Οι τουρίστες αφού επιλέξουν μία λιχουδιά για το πρωινό τους, εν συνεχεία ζητούν από τον Κωνσταντίνο να βγουν μαζί του μια φωτογραφία. Οι δράκοι, οι γατούλες, οι λαγοί οι κύκνοι και τα ελαφάκια, θα πάψουν να διακοσμούν την βιτρίνα του καλλιτεχνικού αρτοποιείου του Ρεθύμνου. Είμασταν από τους τυχερούς που γνωρίσαμε την κυρία Μαρία και τον Κωνσταντίνο, στην τελευταία τους χρονιά στο αρτοποιείο. Του χρόνου αρκετοί τουρίστες θα ψάχνουν την βιτρίνα του, όμως θα υπάρχει μόνον στις φωτογραφίες και τα βίντεο που τραβήξανε τα προηγούμενα χρόνια.
