«Δεν ένιωσα ποτέ πρόσφυγας, όμως ένιωσα τον ρατσισμό»
«Στους πρόσφυγες αυτούς, βλέπω την κοινή αγωνία που έχουν όλοι οι άνθρωποι. Αυτοί που θέλουν ένα καλύτερο αύριο για τα παιδιά τους. Που δε θέλουν να βλέπουν τα παιδιά τους να σκοτώνονται. Όλα τα αντέχει ο άνθρωπος. Και την πείνα και τα απολυταρχικά καθεστώτα, όμως το να πέφτεις για ύπνο με τα παιδιά σου και να μην ξέρεις αν θα ξυπνήσεις ή αν θα σε πλακώσει μια βόμβα, δεν αντέχεται», λέει ο Πύρρος Δήμας στο Humanstories. Έχει τέσσερα παιδιά. Την Ελένη, τον Βίκτωρα, την Μαρία και τον Νικόλα. Γνωρίζει καλά τι θα σημαίνει η αγωνία των γονιών για τα παιδιά τους. Αυτή τη στιγμή, το 60% περίπου των προσφύγων που βρίσκονται στην Ελλάδα, είναι γυναίκες και παιδιά.
Ο τρεις φορές «χρυσός» και μια φορά «χάλκινος» Έλληνας Ολυμπιονίκης, ήρθε τον Φεβρουάριο του 1991 στην Ελλάδα από την Αλβανία. «Εγώ προσωπικά, δεν ένιωσα ποτέ πρόσφυγας. Ήρθα στην πατρίδα μου. Δεν πήγα σε άλλη χώρα για να νιώσω πρόσφυγας ή μετανάστης. Ήρθα νόμιμα, με χαρτιά, με όλη την οικογένεια μου. Με την βοήθεια τότε του Γιάννη Σγουρού. Υπήρχαν όμως άλλοι Βορειοηπειρώτες που ήρθαν παράνομα από τα βουνά και κινδύνευσαν. Ο Τζελίλης και ο Μήτρου, που ήταν από τους πρώτους που ήρθαν, μου διηγούνταν το πώς πέρασαν από το βουνό. Περπατούσαν χειμώνα μέσα από το παγωμένο ποτάμι και πάνω από τα κεφάλια τους, σφύριζαν οι σφαίρες. Χάθηκαν πολλοί άνθρωποι τότε στην προσπάθεια τους να περάσουν στην Ελλάδα αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο για τους ίδιους και τα παιδιά τους», συμπληρώνει.
Τον Πύρρο τον γνώρισα μετά το πρώτο του χρυσό Ολυμπιακό μετάλλιο στην Βαρκελώνη. Δούλευα στην ΕΡΤ 3 μαζί με την σημερινή σύζυγο του την Αναστασία Σδούγκου. Κάναμε μαζί μαθήματα ιταλικών και μια μέρα, φεύγοντας για το μάθημα από τα γραφεία της ΕΡΤ στην Λεωφόρο Στρατού, με ρώτησε αν θα είχα πρόβλημα να φέρει στο μάθημα και έναν φίλο της. Εγώ άλλο που δεν ήθελα, αφού με την παρουσία ενός τρίτου στο μάθημα (κάναμε ιδιαίτερα στο σπίτι της Ρίκας) ουσιαστικά θα κάναμε χαβαλέ. Ο φίλος, μας περίμενε έξω από το γαλλικό ινστιτούτο απέναντι από την ΕΡΤ. Τότε είχα μια παλιά βέσπα (sprint 150 του 1970). Με τόσο σάπιο σασί, που δεν μπορούσε να σταθεί σε ορθοστάτη. Την στήριζα λοιπόν σε δέντρα τοίχους και κολώνες. Μόλις φτάσαμε, η Αναστασία κατέβηκε από την βέσπα κι εγώ προσπαθούσα να την στηρίξω πάνω στο πεζοδρόμιο. Παραλίγο να μου πέσει από τα χέρια, όταν είδα ότι ο «φίλος» που θα παίρναμε μαζί μας στο μάθημα ιταλικών, ήταν ο Πύρρος Δήμας. Τον πήρα με την βέσπα μέχρι το μάθημα και από τότε η sprint 150 απέκτησε άλλη αξία. Όποιος καθόταν στην πίσω θέση, του επεσήμανα ότι εκεί είχε καθίσει ένας Ολυμπιονίκης. Από τότε, ήρθαν άλλα δύο χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια και ένα χάλκινο. Πολλά παγκόσμια ρεκόρ, διακρίσεις, μια θητεία στο ελληνικό κοινοβούλιο, όμως ο Πύρρος παραμένει ο ίδιος. Μπορεί να κάνω πολύ καιρό να τον συναντήσω, όμως πάντα νιώθω ότι είναι σα να συναντώ έναν παλιό φίλο. Όχι τον Έλληνα αθλητή με τις μεγαλύτερες διακρίσεις στην ιστορία της χώρας. Αυτή την φορά βρεθήκαμε στο Λιτόχωρο. Στο σπίτι της Αναστασίας. Του ζήτησα μια συνέντευξη με αφορμή τη συνεργασία που ξεκινά με την ομοσπονδία άρσης βαρών των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά και το προσφυγικό.
«Η Ελλάδα δεν ήταν έτοιμη ούτε τότε για να δεχθεί τους πρόσφυγες από την Αλβανία, αλλά ούτε και σήμερα για να δεχθεί τους πρόσφυγες από τις εμπόλεμες ζώνες της Μέσης Ανατολής», διαπιστώνει ο Πύρρος και συνεχίζει: «Ευτυχώς και τότε και τώρα, μας έσωσε το φιλότιμο του ελληνικού λαού. Θυμάμαι τότε, στα Γιάννενα, έβγαινε ο κόσμος με φαγητό, ρούχα, κουβέρτες και βοηθούσε αυτούς που έρχονταν από την Αλβανία. Το ίδιο έγινε και τώρα στα νησιά μας και στην Ειδομένη. Οι απλοί άνθρωποι διέσωσαν την εικόνα της Ελλάδας και δίδαξαν ανθρωπισμό σε όλο τον πλανήτη. Το κράτος απουσίαζε. Διαχειρίστηκε τραγικά την κατάσταση. Απάνθρωπα. Απαράδεκτα. Στοιβάζανε τους πρόσφυγες σε λεωφορεία και τους πηγαίνανε για έξι και επτά μέρες από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη και την Ειδομένη. Κι από εκεί πίσω, λες και δεν ήταν άνθρωποι. Μετά άφησαν να δημιουργηθεί όλος αυτός ο καταυλισμός στην Ειδομένη, σε απάνθρωπες συνθήκες. Τα έβλεπα και αναρωτιόμουν αν έχει σχέδιο και κανόνες αυτό το κράτος. Βλέπουμε τι γίνεται στη Γερμανία για παράδειγμα. Υπάρχει καταγραφή και ανθρώπινες συνθήκες για όλους τους προσφυγές. Από το κράτος. Περνάω συχνά από το αεροδρόμιο του ελληνικού και βλέπω τις άθλιες συνθήκες που υπάρχουν. Παράλληλα, αυτοί οι άνθρωποι λόγω της αδιαφορίας του κράτους και της έλλειψης μέριμνας, οδηγούνται απέναντι στην κοινωνία της περιοχής. Το κράτος με την αδράνεια του, βάζει τους πρόσφυγες απέναντι στους κατοίκους. Δεν υπήρχε κανένα σχέδιο από την αρχή και συνεχίζει να μην υπάρχει. Η περισσότερη δουλειά μέχρι τώρα, έγινε από τα ιδρύματα, τις ΜΚΟ – κι εννοώ τις αναγνωρισμένες ΜΚΟ γιατί υπήρχαν και άλλες που έπαιξαν παράξενο ρόλο- και από τους απλούς πολίτες. Ακόμη και το φαινόμενο των ύποπτων ΜΚΟ που παρακινούσαν τους πρόσφυγες σε παραβατικές συμπεριφορές, είναι ευθύνη του κράτους. Έπρεπε να ελέγχει ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει από τους καταυλισμούς. Ήταν υπέρ των προσφύγων αυτό που έγινε με τους No Borders στην Θεσσαλονίκη; Το κράτος αφήνει τις συμπεριφορές αυτές και ουσιαστικά συνηγορεί στο να δημιουργείται αρνητική εικόνα για τους πρόσφυγες».
Ο Πύρρος Δήμας μπορεί να μην είναι πλέον βουλευτής, είναι όμως «σκεπτόμενος πολίτης και πολιτικοποιημένος. Δεν μπορώ να κάθομαι στον καναπέ και να βλέπω απλώς αυτά που συμβαίνουν», λέει και συνεχίζει: «γι αυτό, με το Διεθνές Ινστιτούτο Αθλητισμού «Πύρρος Δήμας» μπήκαμε δυναμικά για να βοηθήσουμε στην προσφυγική κρίση. Το Ινστιτούτο, είναι ένας φορέας που ιδρύθηκε για να πραγματοποιεί προγράμματα αθλητισμού και εκπαίδευσης σε παιδιά και νέους, ιδίως σε ευαίσθητες και απομακρυσμένες περιοχές και σε περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση. Το πρόγραμμα για τους πρόσφυγες, λειτουργεί ήδη σε Ελαιώνα, Σχιστό, στην Μυτιλήνη στο Καρά Τεπέ και στην Μόρια, αλλά και στη Θεσσαλονίκη στα Διαβατά. Προσφέρουμε τη δυνατότητα σε παιδιά και εφήβους να κάνουν αθλητισμό και τα σπορ που αγαπάνε. Δουλεύουμε σε μικρά γκρουπ, με εξειδικευμένους γυμναστές. Οργανώνουμε ομάδες ποδοσφαίρου παιδιών και εφήβων, αγώνες βόλεϊ γυναικών και αεροβική (κάτι πολύ δύσκολο στην αρχή, που με την προσπάθεια πέτυχε). Συμμετέχουμε σε τοπικά πρωταθλήματα και έχουμε παίξει με την Εθνική ομάδα Αστέγων. Έγινε και προσπάθεια κάποιοι από τους αθλούμενους να συμμετάσχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίου, με την ομάδα των προσφύγων, όμως δεν ήταν εύκολο να πιάσουν έστω και τα κατώτατα όρια. Πλέον βλέπουμε αποτελέσματα σε καταυλισμούς οπού υπήρχαν περιστατικά βίας. Ειδικά τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα, βλέπουν τους προπονητές μας σαν μπαμπάδες. Έχουν ηρεμήσει πολύ. Δε χρειάζεται να σας πω σε τι ψυχολογική κατάσταση βρίσκονται τα παιδιά αυτά. Όπως ξέρουμε ο αθλητισμός λειτουργεί ως θεραπεία. Τα αποφορτίζει, τα οργανώνει, τα κοινωνικοποιεί. Τους βοηθά να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Και είναι ένα βήμα για την μετέπειτα ένταξή τους στην τοπική κοινωνία. Ήταν μία μοναδική ευκαιρία να προσφέρουμε σε παιδιά που ζουν σε δύσκολες συνθήκες, με τον τρόπο που εμείς γνωρίζουμε: τον αθλητισμό, το ευ αγωνίζεσθε, τον αγώνα, το «να μην τα παρατάω». Νιώθω τι συμβαίνει σε αυτά τα παιδιά γιατί και εγώ και οι οικογένειά μου ζήσαμε ξεριζωμούς. Παιδιά που διακρίνονται στην λειτουργική προπόνηση θα κληθούν να συμμετάσχουν στο επόμενο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα Άρσης Βαρών στην Χαλκιδική, στο τέλος του χρόνου, μετά από πρόσκληση της Ελληνικής Ομοσπονδίας Άρσης Βαρών. Σκοπός μας είναι, αυτά τα παιδιά να ενταχθούν στην ελληνική κοινωνία. Στον ελληνικό τρόπο ζωής, γιατί αυτό που καταλαβαίνουμε όλοι, είναι ότι οι πρόσφυγες που βρίσκονται στην Ελλάδα, είναι πλέον συμπολίτες μας και θα μείνουν εδώ. Η Ευρώπη έχει κλείσει τα σύνορα της και ας μην κοροϊδεύομε τον εαυτό μας. Η συμφωνία της κυβέρνησης, ήταν όσοι πέρασαν πέρασαν και όσοι βρίσκονται εδώ, θα παραμείνουν στην Ελλάδα».
Ο Έλληνας Ολυμπιονίκης, δεν ένιωσε ποτέ πρόσφυγας, επειδή το 1991 ήξερε ότι επέστρεφε στην πατρίδα του. Έζησε όμως τον ρατσισμό. «Όταν άνοιξαν τα σύνορα, και άρχισαν να έρχονται από την Αλβανία, οικογένειες Βορειοηπειρωτών και Αλβανών, μαζί τους είχαν έρθει και κακοποιά στοιχεία, επειδή το καθεστώς είχε ανοίξει τις φυλακές. Έτσι δημιουργήθηκε ένα άσχημο κλίμα εκείνη την εποχή το οποίο όλοι θυμόμαστε. Πολλές φορές ένιωσα ρατσιστική συμπεριφορά. Όταν έμπαινα στο λεωφορείο, έπιανα πάντα τις χειρολαβές από ψηλά με τα δύο χέρια, ώστε να τα βλέπουν όλοι και να μην νομίζουν ότι θα κλέψω. Και στο σούπερ μάρκετ όταν μπαίναμε, οι υπάλληλοι μας κοίταζαν παράξενα. Ήταν δύσκολη περίοδος. Ήταν όλοι επηρεασμένοι αρνητικά. Μια φορά στον σταθμό του τρένου πήγα να κόψω εισιτήριο. Για το Νέο Ηράκλειο, είχε 10 δραχμές το κανονικό εισιτήριο και 5 το φοιτητικό. Έδωσα στο ταμείο 20 δραχμές και ρώτησα; «Το εισιτήριο κάνει πέντε;» Μου απάντησε «πέντε κάνει στην Αλβανία». Εγώ τότε του είπα: «σου έδωσα 20 δραχμές δεν είναι ανάγκη να μου μιλάς έτσι;» και μου πέταξε ένα «άντε ρε κωλοαλβανέ». Με πείραξε πάρα πολύ. Πήγα να γκρεμίσω το κουβούκλιο», θυμάται.
Ντριμ τιμ άρσης βαρών
Η ελληνική άρση βαρών, αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα. «Φέτος αν δεν υπήρχε η χορηγία της «Ελληνικός Χρυσός», ίσως να μην καταφέρναμε να στείλουμε αθλητή στους Ολυμπιακούς αγώνες», λέει ο Πύρρος Δήμας και συνεχίζει: «Η Ντριμ τιμ σταμάτησε το 2004. Το 2008 ήρθαν τα γεγονότα με το ντόπινγκ η ομάδα δέχθηκε ένα μεγάλο χτύπημα. Οι περικοπές σε όλες τις ομοσπονδίες άρχισαν το 2012 ενώ για την άρση βαρών άρχισαν από το 2008. Όλοι αναρωτιούνται γιατί δεν ακούγεται η άρση βαρών. Δυστυχώς με την επιχορήγηση που παίρνουμε, μπορούμε να πληρώσουμε απλώς τους υπαλλήλους και τα ενοίκια των εγκαταστάσεων που χρησιμοποιούμε. Ενοίκια για τα στάδια του κράτους. Η «Ελληνικός Χρυσός» μας βοήθησε και θα στείλουμε στο Ρίο τον Θοδωρή Ιακωβίδη. Δυστυχώς οι γυναίκες μας έχασαν την πρόκριση για τέσσερις μόνον βαθμούς στο πανευρωπαϊκό που έγινε στην Νορβηγία. Είχαμε και έναν ακόμη αθλητή που είχε πιάσει το όριο, τον Αντώνη Ματασίδη, όμως θα αγωνιστεί με τα χρώματα της Κύπρου. Μας ζήτησε να τον αφήσουμε να πάει και το κάναμε. Η Κυπριακή ομοσπονδία του βρήκε μια δουλειά και παίρνει κάποια χρήματα. Δεν μπορούσαμε να του κόψουμε το μέλλον. Εδώ κολλούσε πλακάκια για να ζήσει και έκανε και προπόνηση. Ο αθλητισμός στην Ελλάδα αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα. Για 28 Ολυμπιακά αθλήματα, χρειαζόμαστε γύρω στα 20 εκατομμύρια ευρώ. Αυτή τη στιγμή, παίρνουμε μόνον 9 και το νούμερο αυτό θα μειωθεί κι άλλο μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες. Ένα ευρώ στον αθλητισμό, είναι πολλά εκατομμύρια στην υγεία. Αυτό πρέπει να το καταλάβει η πολιτεία».
Ντόπινγκ
Την ημέρα που συνάντησα τον Πύρρο, ανακοινώθηκε από την παγκόσμια ομοσπονδία άρσης βαρών, η απαγόρευση συμμετοχής των Ρώσων αθλητών στους Ολυμπιακούς αγώνες του Ρίο, λόγω ντόπινγκ. «Είμαι κι εγώ μέλος της παγκόσμιας ομοσπονδίας» μου είπε και συνέχισε: «δε γίνονταν αλλιώς. Τα τελευταία δύο χρόνια η Ρωσία είχε οκτώ αθλητές ντοπέ. Έπρεπε να αποκλειστούν. Το ντόπινγκ είναι μια μεγάλη μάστιγα. Απλώς πιστεύω ότι με τον τρόπο που χειρίζεται το θέμα η ΔΟΕ, πλήττει το ίδιο της το προϊόν. Δεν μπορείς να τιμωρείς έναν αθλητή για κάτι που έκανε δέκα χρόνια πριν. Βέβαια θα μου πεις, ότι αν κάνεις έναν φόνο δέκα χρόνια πριν και αποκαλυφθεί τώρα, δεν θα πρέπει να τιμωρηθείς; Θα πρέπει φυσικά, όμως έτσι όπως λειτουργεί η ΔΟΕ πλήττει το ίδιο της το προϊόν. Τα νέα μηχανήματα ανίχνευσης ουσιών που βγαίνουν, είναι όλο και καλύτερα και ανιχνεύουν καλύτερα ουσίες, όμως έχουμε φτάσει σε ένα στάδιο, παντελούς απαξίωσης. Λες ότι είσαι Ολυμπιονίκης και σε κοιτάζουν καχύποπτα. Λένε εσύ δεν ΄έπαιρνες τίποτε; Τι έπινες, νερό της βρύσης; Βάζουν τους πάντες στο ίδιο καζάνι. Πιστεύω ότι τα δείγματα θα πρέπει να ελέγχονται σε βάθος τετραετίας, όμως δεν μπορείς να ελέγχεις δείγμα δέκα χρόνια μετά και να τιμωρείς τον αθλητή. Δεν λέω βέβαια ότι ο αθλητής που βρίσκεται ντοπέ μετά από δέκα χρόνια δεν έκλεψε. Έκλεψε τους αντιπάλους του. Όμως έτσι η ΔΟΕ πλήττει το προϊόν των Ολυμπιακών αγώνων».
Ο Πύρρος Δήμας, ετοιμάζεται για ένα νέο κεφάλαιο στην καριέρα του. Από το 2017, αναλαμβάνει τεχνικός διευθυντής της ομοσπονδίας άρσης βαρών των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. «Respect» του έγραψε ο μεγάλος του αντίπαλος, Μαρκ Χούστερ, όταν έμαθε το πόστο που αναλαμβάνει. «Προσωπικά δεν περίμενα μια τέτοια πρόταση», λέει ο Πύρρος και συνεχίζει: «Σε κάποια στιγμή σε ένα δείπνο με την πρόεδρο και τον γραμματέα της Αμερικάνικης ομοσπονδίας στο Χιούστον, με είχαν ρωτήσει αν είχα σκεφτεί να μετακομίσω ποτέ στις ΗΠΑ. Τους απάντησα ότι στις ΗΠΑ έχω φίλους και συγγενείς, ότι η κόρη μου η Μαρία σπουδάζει στο Σικάγο και ότι ο γιος μου ο Βίκτωρας, περίμενε απάντηση από το Γέηλ προκειμένου να σπουδάσει εκεί πολιτικές επιστήμες, όμως μέχρι εκεί. Όταν ο Βίκτωρας πέρασε στο Γέηλ, το έμαθαν και με κάλεσαν μαζί με την κόρη μου στο Σολτ Λέικ Σίτυ, στα τράιλς για τους Ολυμπιακούς κι εκεί μου έκαναν την πρόταση. Δε δέχθηκα αμέσως. Ζήτησα να μπορώ να βρίσκομαι κάποιους μήνες του χρόνου στην Ελλάδα, γιατί δεν θέλω να αφήσω την ελληνική ομοσπονδία, ούτε τα παιδιά που περιμένουν πράγματα από μένα. Έχω μάθει να παλεύω, να αγωνίζομαι και να κερδίζω. Όταν μπήκα στην ομοσπονδία, είχαμε ένα πρόστιμο 400 χιλιάδες δολάρια και 350 χιλιάδες ευρώ χρέη προς τρίτους, τα οποία αναγνώρισε η ΓΓΑ. Δε μου έδωσαν την δυνατότητα να πληρώσω το πρόστιμο από την επιχορήγηση, πάρα μόνον από χορηγίες. Σκεφτείτε τι θα μπορούσαμε να κάνουμε αν είχαμε ρίξει τα χρήματα αυτά στην ανάπτυξη. Θα μπορούσαμε να δώσουμε ένα πιάτο φαγητό και κάποια οδοιπορικά στους αθλητές μας και να έχουμε τώρα μια δυνατή ομάδα. Δεν λέω ότι θα είχαμε φτιάξει μια νέα Ντριμ τιμ, αλλά μια ομάδα που θα διακρίνονταν».
Ο Πύρρος Δήμας, ξεκίνησε από την Χιμάρα της Αλβανίας. Γνώρισε τον ρατσισμό, τις δυσκολίες της ζωής, την αποθέωση, την λασπολογία, είναι πλέον ένας από τους μεγαλύτερους θρύλους των Ολυμπιακών αγώνων, υπήρξε βουλευτής του ελληνικού κοινοβουλίου και συνεχίζει την πορεία του, απαντώντας σε όσους συνεχίζουν να τον λασπολογούν: «Αφήνουμε τους μικρούς να γίνονται μικρότεροι. Έχουν μάθει να γαυγίζουν και εγώ να προχωράω».
