Ο «Παραμυθάς» στου Κενταύρου τη ράχη

Θυμάμαι πριν από μερικά χρόνια, τον Δημήτρη Προύσαλη, να αφηγείται τα Αυγουστιάτικα καλοκαιρινά βράδια στην γραφική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, στον Άγιο Γεώργιο Νηλείας, στο Πήλιο, Παραμύθια και μύθους. Να φέρνει κοντά ανθρώπους, γνωστούς και μη, μεγάλους και μικρούς. Τότε η ιδέα του παραμυθιού, μου φάνηκε συναρπαστική. Αυτά τα Αυγουστιάτικα βράδια, εξελίχθηκαν από το 2011 μέχρι σήμερα, στο Φεστιβάλ Αφήγησης Πηλίου: «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη».

O Δημήτρης, κατάγεται από τον Άγιο Γεώργιο Νηλείας. Ασχολείται με τη μελέτη, καταγραφή, συγκέντρωση και συμβολική προσέγγιση του παραμυθιού ως ερευνητής από το 1999 και αφηγείται τις ιστορίες που ξεχωρίζει ως σημαντικές να ακουστούν, εδώ και 14 χρόνια. Είναι Εκπαιδευτικός και η πολυετής ενασχόληση του με τα λαϊκά παραμύθια , υπήρξαν παράγοντες που συντέλεσαν ώστε να συνδεθεί η αφήγηση με το βουνό των Κενταύρων.

«Η πρόταση σε τοπικούς φορείς όπως ο Πολιτιστικός Εξωραϊστικός Σύλλογος «Ο Κένταυρος» και η ΠΗΛΙΟΝ ΟΡΟΣ έγινε δεκτή με ενθουσιασμό και μεράκι ανοίγοντας δρόμους εξαιρετικής συνεργασίας σε επίπεδο οργάνωσης, ιδεών και λειτουργικών εφαρμογών. Το γεγονός, πως η διοργάνωση γίνεται μέσα σε καιρούς έντονης κρίσης, πως αφήνει ίχνη στο χρόνο, πως δημιουργεί συνέχεια από Αύγουστο σε Αύγουστο νέους φίλους αποκομίζοντας θετικές κριτικές και καλοπροαίρετα σχόλια, αναζητώντας κάθε χρονιά στοιχεία ποιοτικής αναβάθμισης και δημιουργικού εμπλουτισμού είναι ένα ελπιδοφόρο πλαίσιο μέσα στο οποίο», όπως επισημαίνει ο Δημήτρης, «προσπαθούμε να κινηθούμε, προσδοκώντας τη διόρθωση των όποιων αρνητικών παρουσιάζονται και την παγίωση και βελτίωση των θετικών που κατακτιούνται».

 

 

Αντί-δώρο στον τόπο που πέρασε τα παιδικά του χρόνια.

« Η ανάγκη προσφοράς στον τόπο όπου γεννήθηκαν και μεγάλωσαν οι δικοί μου και πέρασα τα καλοκαίρια της παιδικής μου ηλικίας γέννησε αυτή την ιδέα του αντί-δώρου. Ήθελα δηλαδή να γυρίσω πίσω κάτι από αυτό που με μπόλιασε και διαμόρφωσε ένα μεγάλο μέρος από τον κόσμο των παιδικών μου αναμνήσεων» , λέει στο Humanstories.gr, και συνεχίζει: «Δεν είχα την τύχη να ακούσω παραμύθια στην παιδική μου ηλικία. Άκουγα τις θείες μου στο χωριό να λένε όμως λαϊκές παραδόσεις, δηλαδή φανταστικές ιστορίες που τις πίστευαν για αληθινές και τις συνέδεαν με συγκεκριμένες τοποθεσίες της περιοχής και με πρόσωπα ή πλάσματα. Θυμάμαι τον εαυτό μου, να διαβάζει παραμύθια από μια συλλογή του 1973, της Αυγής Λαγού-Παπάκου «Ιστορίες σαν παραμύθια» που την έχω κρατήσει. Πραγματικά χανόμουν ανάμεσα στις περιπέτειες των ηρώων. Η έκθεσή μου στην αφήγηση υπήρξε διαρκής, μέσα από την ακρόαση κυρίως οικογενειακών ιστοριών, ευτράπελων και σοβαρών που εξηγούσαν τις επιλογές της στενότερης και ευρύτερης οικογενειακής σύνθεσης και αποκάλυπταν μικρόκοσμους εμπειριών του οικογενειακού περιβάλλοντός μου.

Τα λαϊκά παραμύθια είναι ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον υλικό, μια παρακαταθήκη σοφίας και δοκιμασμένων αληθειών του κόσμου που κρύβονται πίσω από μεγάλα ψέματα, για να μπορέσει κανείς να αντέξει τη σημαντικότητά των μηνυμάτων τους. Έχουν μια ποικιλόμορφη ενέργεια και λειτουργία που βοηθάει τον μικρό άνθρωπο να γνωρίσει σχέσεις και καταστάσεις που η μειωμένη κοινωνική του εμπειρία τον περιορίζει να αντιληφθεί, ενώ τον βοηθά να αναγνωρίζει στάσεις, ποιότητες και διαθέσεις που πραγματεύονται το καλό και το κακό, φέρνοντας στην επιφάνεια και δικές του σκοτεινές πλευρές τις οποίες μπορεί να αναγνωρίσει και να επεξεργαστεί προς όφελός του προετοιμάζοντάς τον για την είσοδο στην κοινωνία των ενηλίκων.

Το παραμύθι οργανώνει τον κόσμο μέσα από μια ασφαλή διαδικασία και σμιλεύει χαρακτήρες στηρίζοντάς τον μικρό άνθρωπο σε μικρές και μεγάλες δυσκολίες και κρίσεις, αφήνοντας πάντα να εννοηθεί πως στο τέλος μιας πορείας δοκιμασιών-που είναι για όλους αναπόφευκτες- όλα θα πάνε καλά. Η ιδιότητά μου ως δάσκαλος-αφηγητής και ταυτόχρονα λαογράφος μου επιτρέπει να εκτιμώ και να αξιοποιώ τα λαϊκά παραμύθια που μπορούν να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση των παιδιών, να συμβάλλουν στη δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης, να λειτουργούν ως μοχλός ενάντια στον σχολικό εκφοβισμό και να μπολιάζουν την διαπολιτισμική εμπειρία.

Τα παραμύθια είναι ένα μοναδικό είδος της προφορικής λογοτεχνίας των λαών του κόσμου- και του ελληνικού ανάμεσά τους-που ενώ οικοδομεί την οικουμενική συνείδηση ταυτόχρονα ενισχύει την εθνική ταυτότητα.

Τα χρειάζονται τόσο οι μικροί όσο και οι μεγάλοι και από παρανόηση τα λαϊκά παραμύθια έχουν ταυτιστεί με την παιδική ηλικία, κάτι που είναι ολωσδιόλου εσφαλμένο».

Έχουν όμως τα παραμύθια την δύναμη να αλλάξουν την ζωή των ανθρώπων; Τον ρωτήσαμε. « Ολοένα και περισσότερο οι υποθέσεις των ιστοριών που συναντώ από προφορικές πηγές ή σε έντυπη μορφή με πείθουν για το χαρακτήρα των παραμυθιών, την ενέργειά τους, τη λειτουργική τους θέση στη ζωή των ανθρώπων και την αναγκαιότητα της αφήγησης ως μορφής επικοινωνίας σε μια ψυχοδυναμική κατεύθυνση με παράλληλες επιρροές και εκφράσεις» λέει ο Δημήτρης και συνεχίζει: «Ειδικά σε περιόδους κρίσης θεωρώ καταλυτική την επενέργειά τους σε ένα κοινό που αισθάνεται απειλή, ανασφάλεια, κίνδυνο, αδιέξοδα και αδυναμίες. Η κατάλληλη ιστορία, στην κατάλληλη στιγμή που θα συναντήσει εκείνους που τη χρειάζονται έχει τη δύναμη να τους αλλάξει τη ζωή. Η ίδια η αφηγηματική διαδικασία λειτουργεί εξάλλου κάτω και μέσα από ψυχολογικού χαρακτήρα μηχανισμούς, την προβολή, την ταύτιση, τη μετάθεση. Πρόκειται για ισχυρές διεργασίες που έχουν την ιδιότητα να μας βοηθούν να δώσουμε νόημα στην εμπειρία μας και να δημιουργήσουμε αυτό που στην ψυχολογία αποκαλείται «αναπλαισίωση». Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει ανάγκη τη ματιά στη διαδρομή που διανύθηκε, έτσι όπως τον κυνηγά ο χρόνος να χυθεί στο παρόν. Αρκεί να επιχειρήσει την πρόσληψη των παραμυθιών όχι με τον στενό αναλυτικό τρόπο σκέψης του 21ου αι. αλλά με την καρδιά του ανοιχτή».

 

 

Οι συνθήκες, το τοπίο, η ζωή η ίδια έχει αλλάξει από τα Αυγουστιάτικα βράδια που ο Δημήτρης Προύσαλης πρωτάκουγε τις λαϊκές παραδόσεις από τις θείες του στις αυλές των σπιτιών του Αγίου Γεωργίου Νηλείας, μέχρι σήμερα. Κάποια πράγματα όμως, έχουν μείνει τα ίδια. «Οι ιστορικές συνθήκες –ως περίγυρος- έχουν αλλάξει αλλά ο άνθρωπος στη βασική του σμίλευση πιστεύω πως μένει διαχρονικά ή χρονικά αναλλοίωτος» λέει και προσθέτει: «Έχει ανάγκη από μύηση στη ζωή, αναγνώριση της αξίας του, κατάκτηση της αυτονομίας του, ένταξης και συνύπαρξης με την ομάδα, δημιουργίας συναισθηματικών δεσμών, βίωση μιας ποιότητας ζωής σε ισορροπία με το ανθρώπινο και φυσικό περιβάλλον, ολοκλήρωση μέσα από τον γονεϊκό ρόλο, αποδοχή της φθαρτότητας του-άρα και της ανάδειξης της σημαντικότητας τού πώς ζει εδώ και τώρα. Όλα αυτά τα συναντά κανείς στα λαϊκά παραμύθια του κόσμου σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, άρα ο ρόλος των παραμυθιών δεν έχει αλλάξει. Απλά καλούνται να επιτελέσουν το ρόλο τους σε δυσκολότερες συνθήκες γι’ αυτό και ίσως με επιτακτικότερη ανάγκη. Σε μια εποχή που ο άνθρωπος έχει χάσει τον εαυτό του και η σύγκλιση με το μέσα του δυσχεραίνει καθημερινά, το παραμύθι έρχεται να μας ξανακρατήσει το χέρι και να μας συντροφεύσει στη διαδρομή, δείχνοντάς μας, προτείνοντας οπτικές και προσεγγίσεις για να καταλάβουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο που συνδημιουργούμε».

Το 6^ο Φεστιβάλ Αφήγησης «Παραμύθια και Μύθοι στου Κένταυρου τη ράχη» θα πραγματοποιηθεί από 31/7-7/8/2016, με αφηγήσεις για παιδιά και ενήλικο κοινό, εργαστήρια, θερινό Σχολείο παραμυθιών, αφηγήσεις στους σταθμούς του Μουντζούρη, καλλιτεχνικές εκθέσεις και προβολές, μύθους, συναξάρια και εκπλήξεις.

Περισσότερες Πληροφορίες στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://paramythiakaimythoitoukentavrou.blogspot.gr και στο https://www.facebook.com/ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ-ΚΑΙ-ΜΥΘΟΙ-ΣΤΟΥ-ΚΕΝΤΑΥΡΟΥ-ΤΗ-ΡΑΧΗ-212626932122299/