Ηρακλειά: «Το παρελθόν χαράζει το μέλλον»
Ο Φάνης Γαβαλάς και η Ηλιάνα Σιάνη, ετοιμάζονται να καλωσορίσουν πολύ σύντομα το νέο μικρότερο μέλος της οικογένειας τους. Η οικογένεια τους μεγαλώνει. Και μαζί με αυτή μεγαλώνει με νέους το νησί της Ηρακλειάς. Ήδη ο Φάνης και η Ηλιάνα έχουν ένα παιδάκι, σχεδόν τεσσάρων ετών, και το Σεπτέμβρη θα ανοίξει το νηπιαγωγείο στην Ηρακλειά «Κάναμε την αίτηση στην πρωτοβάθμια προχθές. Και το Νηπιαγωγείο θα ανοίξει έστω και για ένα παιδί». Μας λέει ο Φάνης στο Humanstorιes.gr.
O Φάνης, έχει σπουδάσει στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Μηχανολόγος Μηχανικός και η Ηλιάνα στο Πάντειο Δημόσια Διοίκηση. Γνωρίστηκαν στην Αθήνα, όταν σπούδαζαν. Δουλέψανε λίγο στην Αθήνα αλλά οι συνθήκες εργασίας δεν ήταν αυτές που επιθυμούσαν. Και τα χρήματα ελάχιστα. «Δουλεύαμε μέχρι το βράδυ. Ήταν σκλαβιά. Με την Ηλιάνα βλεπόμασταν μια ώρα το βράδυ… Οπότε πήραμε την απόφαση είτε να φύγουμε στο εξωτερικό, είτε στην Ηρακλειά. Αυτό ήταν το δίλλημα μας. Στο εξωτερικό είναι εύκολο κάποιος με το δικό μου πτυχίο να βρει δουλειά και με καλά χρήματα. Νίκησε όμως η Ηρακλειά. Γιατί θα ζήσουμε με λιγότερα στο νησί αλλά θα έχουμε μία ποιοτική και ήρεμη ζωή. Τα χρήματα, τα βγάζεις για να σου φέρουν την ευτυχία. Αν μπορείς να τη βρεις με λιγότερα χρήματα γιατί να κυνηγάς τα πολλά..». Μας λέει ο Φάνης.
Και κάπως έτσι ο Φάνης και Ηλιάνα πήραν την απόφαση να αναζητήσουν την ευτυχία στην Ηρακλειά των μικρών Κυκλάδων. Η Ηλιάνα δεν είχε σχέση με το νησί της Ηρακλειάς αν και η μία γιαγιά της ήταν από την Αμοργό και η άλλη από τη Νάξο. Ο Φάνης όμως, κατάγεται από τη μεριά του παππού του από το μικρό αυτό νησί. Ο παππούς του Φάνης Γαβαλάς από τον οποίο πήρε και το όνομα, ήταν για 20 χρόνια πρόεδρος της Ηρακλειάς. Από το 1991 έως το τέλος του 2010. Μαχόταν με την ίδια πάντα δύναμη για την πρόοδο του αγαπημένου του νησιού, που για εκείνον ήταν το κέντρο του κόσμου. «Είναι αυτός που έφτιαξε το νησί όπως είναι σήμερα. Ήταν συνιδρυτής και πρόεδρος του ΣΙΦΜΕΑ(σύνδεσμος ιδιοκτητών φροντιστών μέσης εκπαίδευσης Αττικής). Είχε φροντιστήριο στην Καλλιθέα Αττικής με 1000 μαθητές. Όταν πήρε σύνταξη, έφυγε από Αθήνα για να ζήσει μόνιμα στην Ηρακλειά». Μας λέει ο Φάνης, υπερήφανος για τον παππού του.
«Τον παρακάλεσαν να γίνει πρόεδρος τότε. Ήταν όμως κάτι που δεν το είχε επιδιώξει. Πήγε εκεί για να ηρεμήσει. Μάλιστα πήρε ένα κοπάδι κατσίκια και πρόβατα και έβοσκε. Αυτό ήθελε. Του άρεσε να βοηθά τον κόσμο. Ήταν πάρα πολύ καλός άλλωστε και είχε μόρφωση. Αν και για να γίνεις καλός πολιτικός δεν αρκεί αυτό. Πρέπει να αγαπάς και τον τόπο σου. Πρακτικά, ο πολιτικός θυσιάζει τον εαυτό του για να κάνει καλό στον τόπο του. Έτσι ήταν ο παππούς μου. Το νησί ήταν η κύρια έγνοια του, τον ενδιέφερε μόνο πως θα βοηθήσει τον τόπο του…». Θυμάται ο Φάνης.
Κάποτε η Ηρακλειά είχε 350 κάτοικους. Όλα άλλαξαν κοντά στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Την περίοδο εκείνη αν μια οικογένεια είχε πέντε αγόρια και πέντε κορίτσια. Τα τέσσερα αγόρια και τα τέσσερα κορίτσια φεύγανε για Αθήνα. Έμενε πίσω ένα αγόρι για να φροντίζει τα χωράφια κι ένα κορίτσι για να προσέξει τους γονείς στα γεράματα τους. Τα αγόρια που πήγαιναν στην Αθήνα γινόντουσαν βοηθοί σε ξυλουργούς και πατωματζήδες. Και τα κορίτσια γινόντουσαν υπηρέτριες σε σπίτια πλουσίων κυρίως. Και αρκετοί ήταν και αυτοί που γινόντουσαν ναυτικοί.
Η θέα από το κάστρο της Ηρακλειάς
Τα αξέχαστα παιδικά χρόνια του Φάνη στην Ηρακλειά
Ο Φάνης μεγάλωσε στην Ηρακλειά. Από την δευτέρα δημοτικού, βρίσκεται πια μόνιμα στο νησί που τόσο πολύ αγάπησε ο παππούς του και ο πατέρας του. Γιατί δεν ήταν εύκολη η απόφαση του πατέρα του να μετακομίσει με την οικογένεια του στην Ηρακλειά. Ήταν ένα ρίσκο ακόμη και τότε. «Νηπιαγωγείο και πρώτη δημοτικού έκανα στην Αθήνα. Μεγάλωσα στο νησί. Του πατέρα μου δεν του άρεσε καθόλου η ζωή στην Αθήνα. Ξεκίνησε να διδάσκει στην Ηρακλειά ως αναπληρωτής καθηγητής Μαθηματικών. Και κάθε χρόνο είχε το άγχος αν θα τον ξαναπροσλάβουνε την επόμενη χρονιά. Αλλά υπήρξαμε τυχεροί ως οικογένεια γιατί τα χρόνια εκείνα κανένας δεν δήλωνε την Ηρακλειά. Τη θεωρούσαν τόπο εξορίας. Οπότε, η θέση ήταν πάντα κενή κι έτσι την έπαιρνε ο πατέρας μου» λέει ο Φάνης και συνεχίζει: «Ο πατέρας μου πήρε πρόωρη σύνταξη όταν έκλεισε το σχολείο. Επειδή τα τελευταία παιδιά του σχολείου μετακόμισαν στην Αθήνα, και το Γυμνάσιο-Λύκειο έκλεισε».
Στο νησί της Ηρακλειάς όταν ο Φάνης ήταν επτά ετών διέμεναν έντεκα παιδιά. Εννέα αγόρια και δύο κορίτσια. «Η ζωή ήταν τέλεια», αναπολεί ο Φάνης και συνεχίζει: «Ονειρεμένα χρόνια. Ένας παράδεισος. Φτιάχναμε τόξα, πηγαίναμε για ψάρεμα. Βόλτες στα βουνά, καλλιεργούσαμε τους δικούς μας κήπους. Οι παππούδες μας έπαιρναν μαζί τους στα ζώα. Παίζαμε μπάσκετ, ποδόσφαιρο, τρέξιμο. Είχαμε και καλούς γυμναστές που μας προπονούσανε. Παίρναμε μέρος σε αγώνες μετά. Μέχρι και Beach volley παίζαμε. Πηγαίναμε συχνά και ταξίδια στη Σχοινούσα και παρουσιάζαμε πολλά θεατρικά έργα. Τέλεια παιδικά χρόνια τότε… Φεύγαμε από το σπίτι πολλές φορές 5.30π.μ. πηδούσαμε από το παράθυρο στα κρυφά για να μη μας πάρουν είδηση οι γονείς μας και πηγαίναμε για ψάρεμα με τον αδελφό μου που είχαμε ένα χρόνο διαφορά ηλικίας. Τους καλοκαιρινούς μήνες που δεν είχαμε σχολείο, επιστρέφαμε στο σπίτι βράδυ… Όλοι είμασταν σαν μια μεγάλη οικογένεια στο νησί. Ανέμελά χρόνια. Αυτόν τον τρόπο ζωής επέλεξα και για τη δική μου οικογένεια τώρα. Έτσι θέλω να μεγαλώσω και τα δικά μου παιδιά». Ο Φάνης πιστεύει ότι αυτό που έχει ανάγκη το νησί είναι λίγα περισσότερα παιδιά. «Αν το νησί είχε πέντε παιδιά ακόμη τα πράγματα θα ήταν σίγουρα διαφορετικά».
Η προσφορά του προέδρου Φάνη Γαβαλά στο νησί της Ηρακλειάς
Η προσφορά όμως του παππού και προέδρου της Ηρακλειάς Φάνη Γαβαλά, ήταν πολύ σημαντική για το νησί. Πήρε την πρωτοβουλία να καταγράψει την ιστορία του μέσα από αρχαία κείμενα και ιστορίες που αφορούσαν το νησί. «Έγραψε ένα βιβλίο με τα ήθη και τα έθιμα της Ηρακλειάς. Για να καταφέρει να το γράψει, έζησε 2 μήνες μέσα στη Μονή Χοζοβιώτισσας στην Αμοργό. Για να μπορέσει να συλλέξει πληροφορίες που να αφορούν το νησί. Έζησε όπως οι μοναχοί. Έπαιρνε μέρος στις λειτουργίες και συμμετείχε στην καθημερινότητα της Μονής, ώστε να μπορέσει να γράψει το βιβλίο του. Το βιβλίο έχει εκδοθεί μια φορά με λίγα αντίτυπα δυστυχώς και δόθηκε δώρο από την κοινότητα στους μόνιμους κατοίκους και φίλους της ηρακλειάς».
Ο πρόεδρος Φάνης Γαβαλάς πέθανε τον Γενάρη 2011, όμως φρόντισε μέχρι το τέλος της θητείας του να προσφέρει στον τόπο του. «Ο παππούς ασχολήθηκε με τις υποδομές. Τα σχολεία, το ιατρείο, με το λιμάνι που έφτιαξε, τους δρόμους, τα μονοπάτια, τις δεξαμενές, την ύδρευση της Παναγίας και με το βιβλίο. Ενώ ο πατέρας μου με τη φύση του νησιού. Εκτός του ότι ήταν διευθυντής στο Γυμνάσιο με Λυκειακές τάξεις, είχε ως χόμπι τη φύση. Ξεκίνησε με την φωτογραφία και έπειτα ασχολήθηκε με όλη την βιοποικιλότητα της Ηρακλειάς». Μας λέει ο Φάνης με θαυμασμό για την κληρονομιά που του άφησαν. Σήμερα, κοιτώντας πάντα πίσω ο ίδιος και η οικογένεια του, δημιουργούν νέες συνθήκες στον τόπο τους. Στηρίζονται στο παρελθόν. Την ιστορία του τόπου τους και «σχεδιάζουν το μέλλον» τους στην Ηρακλειά που αγαπούν.
«Μεγαλώνοντας με παππού, που μου δίδαξε ιστορία και διοίκηση και πατέρα για διδασκαλία και φύση δε θα μπορούσα να μην επηρεαστώ. Στην Ηρακλειά έχω ως επιχείρηση ενοικιαζόμενα δωμάτια και τα απογεύματα συνηθίζω να ξεναγώ στο νησί τους δικούς μου πελάτες. Αλλά από φέτος θα το κάνω πιο επαγγελματικά. Εκτός από το πασίγνωστο για την ομορφιά του Σπήλαιο της Ηρακλειάς, υπάρχει και το βουνό Πάπας που βλέπεις από την κορυφή του, όταν η μέρα είναι καθαρή μέχρι και την κορυφή του Ψηλορείτη στην Κρήτη. Μόνο την κορυφή». Μας περιγράφει ο Φάνης τις ομορφιές της Ηρακλειάς. Ο ψηλότερος ορεινός όγκος του νησιού, ονομάζεται Πάπας και στην κορυφή του βρίσκεται το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία.
Η Αγροτική ζωή του Νησιού. Η καλύτερη φάβα και το χώμα που προσφέρει στη γεύση.
«Μέχρι το 2010 η αγροτική ζωή στο νησί είχε παρακμάσει. Με την κρίση όμως, άρχισε μια στροφή του κόσμου. Άρχισε να συντηρεί τα αμπέλια και τις ελιές. Να φυτεύει καινούρια και να σπέρνουν όλοι φάβα. Ανάλογα με το είδος του χώματος προκύπτει και η γεύση της φάβας. Το είδος της φάβας που έχουμε στην Ηρακλειά το έχει μόνο η Ηρακλειά, η Σχοινούσα και η Αμοργός. Διαφορετική ποικιλία από αυτή της Σαντορίνης. Κακώς λέγονται και τα δύο Φάβα. Η γεύση της φάβας μας είναι καλύτερη. Και οφείλεται στο χώμα της Ηρακλειάς. Προσφέρει κι αυτό στη γεύση. Η φάβα δεν χρειάζεται λίπασμα γιατί παίρνει το άζωτο της ατμόσφαιρας και το αποθηκεύει στο έδαφος. Φτιάχνει το λίπασμα μόνη της. Οπότε με τα άγονα εδάφη της Ηρακλειάς, με το κοκκινόχωμα και τα ελάχιστα αγριόχορτα που φυτρώνουν η φάβα δεν έχει πολλούς ανταγωνιστές. Η φάβα χρησιμοποιεί το άζωτο της ατμόσφαιρας και το μετατρέπει σε λίπασμα. Οπότε επιβιώνει σε αυτό το κακό χώμα για τα υπόλοιπα φυτά. Δε ρίχνουμε ούτε λιπάσματα, ούτε φυτοφάρμακα είναι αγνή. Δεν χρειάζονται, γιατί όλα τα αναλαμβάνει το κακό μας χώμα».
Πως θα είναι η Ηρακλειά σε μερικά χρόνια; «Θα είμαστε περισσότεροι. Ένα καλό που έκανε η οικονομική κρίση αλλά και η πρόσφατη κρίση με τον κορωνοϊό. Θα ωθήσει αρκετούς νέους να καταλάβουν πιο γρήγορα αυτό που άλλοι άργησαν να καταλάβουν. Ποια είναι τα σημαντικά στη ζωή. «Φύγετε από τις πόλεις και γυρίστε στα χωριά σας». Ο νέος ότι κι αν κάνει θα το κάνει διαφορετικά από ότι οι προηγούμενοι. Θα το κάνει με άλλη οπτική. Ότι κι αν είναι αυτό. Είμαστε τυχεροί που ζούμε εδώ. Και ίσως η τηλεργασία να φέρει κι άλλους νέους. Έτσι ώστε να επιλέξουν ένα τέτοιο μέρος ως μόνιμη κατοικία τους. Εγώ ήμουν τυχερός. Είχα κάποια περιουσία στο νησί. Αν όμως δε είχα απολύτως τίποτα τότε θα ήταν δύσκολο να ξεκινήσω από το μηδέν. Η τηλεργασία θα βοηθήσει τους νέους να επιστρέψουν στην επαρχία». Τελειώνει ο Φάνης. Η Ηρακλειά τελικά, όπως και όλοι οι τόποι, είναι οι άνθρωποι τους.
