Φύλακας, στον ποταμό των φαντασμάτων

Η νύχτα πέφτει πάνω στο Δέλτα του Έβρου.  Όλα ησυχάζουν.  Ακόμη και τα δεκάδες είδη αποδημητικών πτηνών που βρίσκουν καταφύγιο εκεί, κουρνιάζουν αθόρυβα μέσα στα καλάμια και την πυκνή βλάστηση.  Μόνον η ροή του νερού και ο αέρας που σφυρίζει ανάμεσα στις φυλλωσιές των θάμνων και τα καλάμια ακούγονται. Κάποια φώτα αιωρούνται στον ορίζοντα και σπάζουν το πυκνό σκοτάδι.  Είναι τα φώτα από τις καλύβες των ψαράδων επάνω στα νησάκια που δημιουργεί το Δέλτα του Έβρου. Οι καλύβες των μόνιμων φρουρών του φυσικού συνόρου που χωρίζει την Ελλάδα από την Τουρκία.

«Εμείς φυλάμε το μέρος, μέρα και νύχτα» λέει ο Σάκης Καμηλάρης. Ψαράς και αντιπρόεδρος του συλλόγου «Αινήσιο Δέλτα».  Διασχίζει με την βάρκα του στενά κανάλια μέχρι το μεγάλο άνοιγμα του ποταμού. Γνωρίζει την περιοχή τόσο καλά, όσο κανένας. Κάθε λίγο και λιγάκι κόβει ταχύτητα.  Σηκώνει την εξωλέμβια μηχανή της βάρκας του σχεδόν μηχανικά, προκειμένου να περάσει κάποιο εμπόδιο δίχως να χτυπήσει.  Γνωρίζει σε ποια σημεία  το ποτάμι γίνεται πιο ρηχό, που υπάρχουν κορμοί βυθισμένοι και που εμπόδια. Συνεχίζει να μιλάει, όμως η προσοχή του είναι στραμμένη τριγύρω.  Παρατηρεί τις αλλαγές στο τοπίο.  «Να εδώ είναι ένα πέρασμα.  Εσείς δεν μπορείτε να το δείτε όμως από εδώ περνάνε διακινητές με λαθρομετανάστες» λέει και ανοίγει και πάλι το γκάζι της εξωλέμβιας.

Ο Σάκης είναι ψαράς και το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, ζει στην καλύβα του στο Δέλτα του Έβρου, μαζί με την σύζυγο του.  «Την καλύβα την πήρα από τον πατέρα μου» λέει και συνεχίζει:  «Από έντεκα χρονών, περπατάω μόνος μου μέσα στο Δέλτα.  Έχω φτάσει στα σαράντα και η ζωή μου είναι εδώ. Εδώ ζω όμορφα, με το ψάρεμα και τις δραστηριότητες που κάνουμε.  Βγάζουμε το μεροκάματο μας τίμια.  Ούτε κλέβουμε, ούτε διακινήσεις κάνουμε, ούτε τίποτε» λέει και συνεχίζει: «Η ζωή στο Δέλτα δεν είναι εύκολη, όμως εμένα μου αρέσει. Από εποχή σε εποχή, το περιβάλλον αλλάζει.  Τον χειμώνα τα νερά παγώνουν. Το Δέλτα και ο Έβρος έχουν πολλούς κινδύνους.  Θέλει προσοχή. Είναι κάποιες εποχές που είναι πολύ δύσκολο να τον περάσεις.  Τον χειμώνα η ροή αυξάνεται από τις βροχές και τη νύχτα χάνεις τον προσανατολισμό σου, επειδή τα δέντρα σου κρύβουν τον ορίζοντα».

Ο Σάκης μαζί με τους υπόλοιπους ψαράδες στο Δέλτα, τα τελευταία χρόνια δίνουν έναν αγώνα προκειμένου να διατηρήσουν τις καλύβες τους και να συνεχίσουν να φυλάνε τα σύνορα στην ευαίσθητη αυτή περιοχή. «Στον σύλλογο μας, είναι εγγεγραμμένες 108 καλύβες από τις συνολικά 167 που υπάρχουν στο Δέλτα.  Η πρώτη καλύβα, φτιάχτηκε το 1959.  Ήταν φτιαγμένη με σάζια.  Με καλάμια και την είχαν φτιάξει η ψαράδες, προκειμένου να διανυκτερεύουν εκεί.  Έτσι ξεκίνησαν να φτιάχνονται οι καλύβες.  Είναι όλες φτιαγμένες πριν το 1975.  Δημιουργήθηκαν προκειμένου να μπορούμε εμείς οι ψαράδες να δουλεύουμε με τα ψάρια.  Είδατε ότι ο δρόμος για να βγούμε από το Δέλτα, είναι 23 χιλιόμετρα χωματόδρομος. Δεν είναι δυνατόν να μπαίνουμε και να βγαίνουμε συνέχεια, προκειμένου να έρθουμε την δουλειά μας. Γι’ αυτό τον λόγο φτιάχτηκαν οι καλύβες.  Φυσικά παίζουν σημαντικό ρόλο και στην φύλαξη των συνόρων.  Η καθημερινή φύλαξη των συνόρων γίνεται από εμάς. Εμείς ειδοποιούμε την αστυνομία και τον στρατό αν γίνει κάτι μέσα στο Δέλτα.  Εμείς ζούμε εδώ καθημερινά.  Ο στρατός μπαίνει μια φορά την εβδομάδα και κάνει την περιπολία του, αλλά πηγαίνει σε συγκεκριμένα σημεία. Εμείς, επειδή είμαστε όλη την ημέρα στο ποτάμι, έχουμε την ευχέρεια να πάμε σε πολλά διαφορετικά μέρη που δεν μπορεί να πάει ο στρατός, γιατί δεν γνωρίζουν την περιοχή τόσο καλά όσο εμείς. Εμείς φυλάμε το Δέλτα μέρα και νύχτα» συνεχίζει την περιγραφή της κατάστασης και συμπληρώνει: «Στις 9 Νοεμβρίου 2019 έληγε το προεδρικό διάταγμα που μας έδινε παράταση για τις καλύβες για έναν ακόμη χρόνο.  Εμείς δεν θέλουμε παράταση, αλλά οριστική διευθέτηση του θέματος.  Ζητάμε να αναλάβει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας το θέμα με τις καλύβες. Τις έχουν χαρακτηρίσει παρατηρητήρια εθνοφυλάκων αλλά πρέπει να βρουν έναν τρόπο να τις χαρακτηρίσουν κάπως αλλιώς, ώστε να τελειώσουμε με τα δικαστήρια και τα πρόστιμα. Ευτυχώς έχουμε σταματήσει το θέμα των κατεδαφίσεων.  Αυτό το έκανε ο Καμμένος. Τώρα έχουμε το θέμα των προστίμων από το δασαρχείο.  Κανονικά μετά τις 9 Νοεμβρίου θα πρέπει να επιβληθεί πρόστιμο σε κάθε έναν ιδιοκτήτη, ένα ευρώ την ημέρα, για κάθε τετραγωνικό της καλύβας του.  Εγώ έχω μια καλύβα 60 τετραγωνικά και θα πρέπει να πληρώνω πρόστιμο 60 ευρώ την ημέρα. Είναι εξωφρενικά ποσά.  Ήδη έχουμε πληρώσει πολλά χρήματα σε δικηγόρους και δικαστήρια.  Πρέπει να βρεθεί λύση.  Δεν μπορεί να έρχεται η πολιτεία, να σου χτυπάει την πλάτη και να σου λέει «εσύ είσαι συνοριοφύλακας και φυλάς τα σύνορα» και την επομένη ημέρα να με στέλνει στα δικαστήρια και να επιβάλει εξωφρενικά πρόστιμα».

Το ποτάμι των φαντασμάτων.

Το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, κρύβει πολλά μυστικά και πολλές τραγικές ιστορίες προσφύγων στα θολά νερά και τον λασπώδη βυθό του.  Ο Σάκης με τους υπόλοιπους ψαράδες στο Δέλτα του Έβρου, έχουν δει και έχουν ζήσει πολλές τέτοιες τραγωδίες. «Βλέπουμε πολλά εδώ και χρόνια στο ποτάμι.  Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, θυμάμαι και τους λαθρομετανάστες να περνάνε από το Δέλτα.  Βλέπουμε και τους Τούρκους που τους διακινούν. Τους σπρώχνουν και τους χτυπάνε, προκειμένου να τους προωθήσουν στο Ελληνικό κομμάτι. Αυτό για εμάς θεωρείται καταπάτηση. Κατά καιρούς βρίσκουμε και πνιγμένους ή νεκρούς από κρυοπαγήματα. Πεθαίνουν πιο πάνω και το ποτάμι τους κατεβάζει εδώ.  Αν είναι τυχεροί, τους βρίσκουμε εμείς.  Αν όχι, βγαίνουν στο Θρακικό πέλαγος και δεν τους βρίσκουν ποτέ.  Είναι όλοι τους πεθαμένοι αρκετό καιρό πριν.  Τους παίρνουμε, τους βάζουμε στην βάρκα και τους πηγαίνουμε έξω στην αστυνομία.  Το χειρότερο είναι όταν βρίσκουμε παιδιά.  Είναι πολύ δύσκολο.  Δεν μπορείς όμως να κάνεις αλλιώς.  Τα σηκώνεις και τα βάζεις στην βάρκα για να τα βγάλεις έξω και να πάνε στο νεκροτομείο. Οι κίνδυνοι είναι πολλοί.  Και εκείνοι δεν τους ξέρουν.  Οι διακινητές τους σπρώχνουν να περάσουν.  Το ποτάμι σε κάποια σημεία είναι ρηχό και αμέσως βαθαίνει.  Όπως είναι φορτωμένοι και ντυμένοι, πηγαίνουν αμέσως κάτω».

Οι ψαράδες στο Δέλτα, πέρα από νεκρούς που κατά καιρούς βρίσουν στο ποτάμι, βρίσκουν και πρόσφυγες σε άσχημη κατάσταση και τους έχουν σώσει την ζωή. «Θυμάμαι δυο αδελφές από την Σομαλία» λέει ο Σάκης και συνεχίζει: «Περνούσαν με τα πόδια τον χειμώνα με ένα γκρουπ. Ήταν δίχως παπούτσια.  Περπατούσαν με τις κάλτσες στα παγωμένα νερά. Δεν μπορούσαν να σταθούν από το κρύο και οι υπόλοιποι τις εγκατέλειψαν. Τις βρήκα γύρω στις 5 το απόγευμα σε πολύ κακή κατάσταση.  Σε προχωρημένη υποθερμία.  Αν δεν τις έβρισκα, σίγουρα θα πεθαίνανε.  Η μια δεν μπορούσε καθόλου να περπατήσει. Την πήρα αγκαλιά, την έβαλα στην βάρκα και τις πήγα στην καλύβα.  Τους έδωσα στεγνά ρούχα, και όταν της τράβηξα τις κάλτσες που ήταν παγωμένες, βγήκαν μαζί και τα νύχια της. Αυτό σημαίνει ότι είχε κρυοπαγήματα.  Έπαθα σοκ γιατί ότι και να είναι, είναι άνθρωποι. Προσπάθησα όσο μπορούσα να τις ζεστάνω και κάλεσα στο νοσοκομειακό.  Τις πήγαν στο νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης και μετά δεν ξέρω τι απέγιναν. Παλιά περνούσαν το Δέλτα με μικρές βάρκες με κουπιά.  Το 10 με 15% του Δέλτα το περνούσαν με τα πόδια κουβαλώντας τις βάρκες που τις έριχναν για να περάσουν από κανάλι σε κανάλι. Τώρα περνούν με μεγάλες βάρκες με μηχανές από την θάλασσα και βγαίνουν στην ελληνική πλευρά του ποταμού ή στην Σαμοθράκη».

Ο Σάκης Καμηλάρης και οι ψαράδες του Έβρου συνεχίζουν να φυλάνε τα σύνορα, περιμένοντας την οριστική διευθέτηση του προβλήματος με τις καλύβες τους.  Όσο περιμένουν ζουν από πρώτο χέρι το δράμα των προσφύγων και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν όσοι επιχειρούν να περάσουν το ποτάμι των φαντασμάτων.