Ήταν Απρίλιος του 2021 όταν συνάντησα τον Philip στην Θεσσαλονίκη.  Με ένα κινητό στο χέρι, μου είχε πει ότι γύριζε ένα ντοκιμαντέρ, με θέμα τις επαναπροωθήσεις στον Έβρο.  Συναντηθήκαμε στο κέντρο της πόλης και πήγαμε στα σημεία όπου βρίσκονταν πρόσφυγες.  Η Θεσσαλονίκη τότε, όπως και τώρα, είναι μια transit πόλη για πρόσφυγες και μετανάστες.  Εξάλλου και η Ελλάδα η ίδια αποτελεί έναν transit προορισμό.  Όλοι όσοι καταφέρνουν να περάσουν τα σύνορα ανάμεσα στην Τουρκία και την Ελλάδα στον Έβρο, έχουν ως προορισμό κάποια από τις χώρες της Βόρειας Ευρώπης. Όλοι περνούν από την Θεσσαλονίκη.  Κρύβονται μερικές μέρες και μετά είτε μέσω των τρένων που πηγαίνουν στην Ειδομένη, είτε με άλλους τρόπους, επιχειρούν να φύγουν από την Ελλάδα και να συνεχίσουν το ταξίδι τους μέχρι το τελικό προορισμό.  Ανάλογα με τον διακινητή που επιλέγουν, κατευθύνονται είτε στα σύνορα με την Βόρεια Μακεδονία, είτε στα σύνορα με την Αλβανία, είτε στην Ηγουμενίτσα και την Πάτρα.

Όταν συνάντησα τον Φιλίπ, αναρωτήθηκα -δίχως να του το πω- πως θα ήταν δυνατόν να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για ένα τόσο δύσκολο θέμα, με ένα κινητό στο χέρι.  Θαύμασα το θάρρος του, την όρεξη του για έρευνα, τη διάθεση του να αποκαλύψει αυτά που γίνονταν και συνεχίζουν να γίνονται στον Έβρο αλλά και την φιλοδοξία του, να γυρίσει ντοκιμαντέρ με ένα κινητό.  Δυόμιση χρόνια μετά την πρώτη μας συνάντηση, ο Φιλίπ επικοινώνησε μαζί μου ξανά και μου είπε ότι το ντοκιμαντέρ του είχε πάρει μορφή και ήταν έτοιμος να μπει στο μοντάζ!

Ταξίδεψε αρκετές φορές στον Έβρο, έζησε για εβδομάδες στην Ελληνική πλευρά του ποταμού αλλά και στην Τουρκική.  Γνώρισε ενδιαφέροντες ανθρώπους, κινδύνευσε να συλληφθεί, ίσως μάλιστα να κινδύνευσε πολύ περισσότερες φορές σε όλη αυτή την πορεία δίχως να το καταλάβει, όμως τελικά τα κατάφερε.

 

 

Το Ανάχωμα

Το ντοκιμαντέρ του ονομάζεται «Anahoma».  Φιλοδοξεί να φωτίσει μια από τις πολλές σκοτεινές πλευρές των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών και να αλλάξει την ζωή όλων αυτών των ανθρώπων, που παίρνουν το ρίσκο, κινούμενοι στις σκιές,  να περάσουν διάφορα σύνορα, με κίνδυνο της ζωής τους μέχρι να φτάσουν σε αυτό που φαντάζονται ότι είναι ή «γη της επαγγελίας».

 

Η αναγκαστική συμβίωση των προσφύγων και των μεταναστών με τις σκιές, προκειμένου να μένουν αόρατοι από τις διωκτικές αρχές, είναι ίσως και ο λόγος που το ντοκιμαντέρ είναι ασπρόμαυρο.

Μεταφράζω, από την ιστοσελίδα του ντοκιμαντέρ https://www.anachoma.com/

«Το Anachoma είναι ένα ανεξάρτητο ντοκιμαντέρ που ασχολείται με την παράνομη πρακτική των Pushbacks δίπλα στον ποταμό Έβρο-Μέριτς, που αποτελούν τα χερσαία σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας, και ως εκ τούτου, «το σύνορο της ελπίδας» για πολλούς πρόσφυγες και μετανάστες που προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη κάθε χρόνο. . Η ταινία εκτυλίσσεται αφηγούμενος την ιστορία του τρόπου με τον οποίο ο ποταμός Έβρος-Μέριτς οπλίστηκε μετά από τα «Γεγονότα του Μαρτίου» του 2020, από όπου γνωρίζουμε τις ιστορίες 12 επιζώντων του Pushback και την απεικόνιση των ταξιδιών τους. Η αφήγηση συνοδεύεται από σχόλια εμπειρογνωμόνων Δικηγόρων Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, προσωπικού της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Ερευνητών, Ερευνητικών Δημοσιογράφων, πολλών εκπροσώπων ΜΚΟ, μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς και ντόπιων και από τις δύο πλευρές των συνόρων. Συνολικά, οι σκηνοθέτες συγκέντρωσαν περισσότερες από 30 συνεντεύξεις και κατασκεύασαν ολόκληρη την ανατομία μιας αμφίβολης πρακτικής, από το σημείο της σύλληψης μέχρι τη συλλογική αποβολή και τα επακόλουθά της. Επιπλέον, η ταινία γυρίστηκε σε 16 διαφορετικές τοποθεσίες, φτάνοντας από τη Θεσσαλονίκη μέχρι την Κωνσταντινούπολη».

 

 

Ποιος είναι ο Philip Pollak

Ο Φιλίπ είναι σκηνοθέτης και παραγωγός του ντοκιμαντέρ.  Είναι Ιδρυτής & Συντάκτης του περιοδικού KOMPROMISSZUM.  Το περιοδικό Kompromisszum είναι μια δημόσια πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2021, η οποία παρουσιάζεται κυρίως ως αντίβαρο στα μέσα ενημέρωσης που υποστηρίζονται από την ουγγρική κυβέρνηση και το NER για την ουγγρική μειονότητα στη Σλοβακία.  Ο Φιλίπ, είναι κάτοχος διπλού μεταπτυχιακού διπλώματος από το Πανεπιστήμιο των Ηνωμένων Εθνών – Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών για την Καινοτομία και την Τεχνολογία του Μάαστριχτ (UNU-MERIT), όπου σπούδασε Δημόσια Πολιτική και Ανθρώπινη Ανάπτυξη με ειδίκευση στη Μετανάστευση. Η διατριβή του: «Το Ποτάμι των Φαντασμάτων» ασχολήθηκε και με τον Έβρο. Εκτός από το KOMPROMISSZUM, ο Philip έχει συνεργαστεί με μέσα ενημέρωσης όπως: The European s, Koiné Journal, OmniaTV, Mada Masr και πολλά άλλα. Πριν ξεκινήσει αυτό το έργο, εργαζόταν στο Ευρωπαϊκό Κέντρο για τη Δημοκρατία και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στις Βρυξέλλες.

 

 

Όταν του γεννήθηκε η ιδέα για το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ, βρίσκονταν στην Αθήνα.  «Η κοπέλα μου δούλευε στον προσφυγικό καταυλισμό του Σκαραμαγκά» λέει στο Humanstories.gr και συνεχίζει: «Έτσι ήρθα πιο κοντά στο θέμα.  Δεν είχα ιδέα για το τι γινότανε στον Έβρο.  Μέσα από ιστορίες που άκουσα, άρχισα να μαθαίνω. Όταν συνειδητοποίησα το μέγεθος, με τράβηξε αμέσως το θέμα.  Αρχικά έκανα έρευνα δύο μηνών στην Αθήνα.  Μετά ήρθα στην Θεσσαλονίκη και μετά πήγα στον Έβρο.  Έμεινα δύο μήνες στην Ελληνική πλευρά του ποταμού και έναν μήνα στην Τουρκική».

Όλη αυτή η έρευνα και το υλικό, θα παρουσιαστεί σε ένα ντοκιμαντέρ το οποίο θα είναι δύο ώρες και 20 λεπτά.  «Έχουμε 31 συνεντεύξεις, από πρόσφυγες, αλλά και από ειδικούς επάνω στο θέμα» συμπληρώνει ο Φιλίπ, ενώ όσον αφορά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, λέει:  «Οι δυσκολίες ήταν πολλές.  Πρώτα από όλα, δεν ήταν εύκολο να κινηθείς σε όλη αυτή την απόσταση δίχως αυτοκίνητο.  Πως μπορείς να δουλέψεις, σε ένα μέρος, όπου και οι δύο χώρες θέλουν να μείνει κρυφό.  Το τερέν ήταν δύσκολο και πιο εχθρικό κάποιες στιγμές, από ότι θα περίμενα.  Κάποια στιγμή με συνέλαβαν στην ελληνική πλευρά.  Μετά από μερικές ώρες ανάκρισης, για το τι ακριβώς έκανα σε εκείνη την περιοχή, με αφήσανε.  Ήμουν αναγκασμένος να πλησιάζω σε περιοχές που δεν επιτρέπεται να προσεγγίσεις».

 

Crowdfunding

Το ντοκιμαντέρ βρίσκεται στην διαδικασία του μοντάζ και ο Φιλίπ με τους συνεργάτες του, αναζητούν κονδύλια από τους απλούς ανθρώπους, προκειμένου να ολοκληρώσουν αυτό που ξεκίνησαν πριν από τρία περίπου χρόνια.  «Ο κόσμος ενδιαφέρεται ακόμη.  Μου έκανε εντύπωση ότι πολλοί άνθρωποι δεν ήξεραν τι συμβαίνει.  Στην πρώτη παρουσίαση που κάναμε προκειμένου να συγκεντρώσουμε κεφάλαια, με ρωτούσαν διάφορα πράγματα και αυτό είναι σημαντικό.  Είναι σημαντικό να ρωτάνε οι άνθρωποι για το θέμα των επαναπροωθήσεων» λέει ο Φιλίπ, ενώ όσον αφορά το αν τον άλλαξε και τον ίδιο η εμπειρία που είχε ερευνώντας ένα τόσο δύσκολο θέμα, είπε:  «Τρία χρόνια πριν, δεν πίστευα ότι γίνονται τέτοια πράγματα σε τέτοια έκταση. Είναι μια εμπειρία που σε αλλάζει σίγουρα».

 

 

Ο Φιλίπ όμως, δεν είναι μόνος του.  Οι συνεργάτες του, είναι: Παραγωγή: Johanna Walk.  Υπεύθυνος αρχείου: Φοίβος Συμεωνίδης. Μοντάζ: Tom Hoša, Animation: Alina Karre & Réka Novák, Μουσική: Máté Gados, Υπεύθυνη μέσων κοινωνικής δικτύωσης: Basilia Guadalupe, Καλλιτεχνικές φωτογραφήσεις: Bastien Deschamps, Ιστότοπος: László Bukai,  Διερμηνέας: Yaman Attar.

To link  του ντοκιμαντέρ για δωρεές, είναι: https://www.anachoma.com/donate