Cinemathesis: «Θέλετε να παίξουμε Κινηματογράφο;»

Ο Κινηματογράφος είναι ένα  παράθυρο συναισθημάτων. Κι όπως είπε και ο Ερνστ Ίνγκμαρ Μπέργκμαν, Σουηδός σκηνοθέτης: «Καμία τέχνη δεν μπορεί να διαπεράσει την συνείδηση μας όπως το κάνει το σινεμά. Μόνο αυτό μπορεί να τρυπώσει κατευθείαν στα πιο σκοτεινά δωμάτια της ψυχής μας και ν’ αγγίξει συναισθήματα που δεν γνωρίζαμε καν ότι υπάρχουν».  Μέσα από το σινεμά νιώθεις ότι ζεις σε έναν παράλληλο κόσμο.  Γίνεσαι πρωταγωνιστής στη θέση του πρωταγωνιστή. Και όταν πέφτουν οι τίτλοι τέλους στη μεγάλη οθόνη, βγαίνεις πάντα πιο σκεπτικός και σχεδόν πάντα φορτισμένος συναισθηματικά.  Αυτή είναι η δύναμη του κινηματογράφου που η Γιάννα Δεληγιάννη μέσα από το δικό της δημιούργημα την «CiNEMATHESIS» προσπαθεί να περάσει στους μαθητές της. Να τους διδάξει μυστικά και αλήθειες της μεγάλης οθόνης. Αλλά κυρίως να αναπτύξει την κριτική τους ικανότητα. Η τέχνη μπορεί να δώσει ερεθίσματα στα παιδιά για να ακολουθήσουν με τη σειρά τους, τα δικά τους μονοπάτια.

Η Γιάννα σπούδασε Κινηματογράφο στη Σχολή Κινηματογράφου και Τηλεόρασης Ευγενίας Χατζίκου, όπου απέκτησε Κρατικό Δίπλωμα Σκηνοθεσίας. Για δεκαέξι χρόνια συνεργάστηκε σε μόνιμη βάση με την Ξένια Καλογεροπούλου και τον Θωμά Μοσχόπουλο στο θέατρο Πόρτα για παιδιά & νέους, με τα θεατροπαιδαγωγικά, κινηματογραφικά και άλλα εκπαιδευτικά προγράμματα που σχεδίαζε με τις κινηματογραφικές λέσχες για μαθητές η ίδια.  «Είχα και έχω καθημερινή επαφή με πάρα πολλά παιδιά και κάποια στιγμή απλά αισθάνθηκα την ανάγκη να αφοσιωθώ στη μεγάλη μου αγάπη τον κινηματογράφο. Προσπαθούσα πάντα να βρίσκω τρόπους να τον συνδυάζω με την άλλη μου μεγάλη αγάπη, που είναι τα παιδιά, οπότε η δημιουργία μιας πιο επίσημης κινηματογραφικής «παρέας» όπως την αποκαλώ, αλλά με νομική μορφή, ήταν μονόδρομος. Και τη λέω παρέα, γιατί όντως δημιουργήθηκε με τις ιδέες και την προτροπή πολλών αγαπημένων φίλων που συνεχίζουν να είναι κοντά στη «Cinemathesis» και τους ευχαριστώ και θα τους ευχαριστώ πάντα για την έμπνευση, την αγάπη και τη στήριξή τους». Μας λέει η Γιάννα στο humanstories.gr.

 

 

Η αγάπη για τα παιδιά και τον κινηματογράφο έγιναν «Cinemathesis». «Η ιδέα ήταν ένα όνειρο χρόνων. Το όνομα «Cinemathesis» προέκυψε από την επιλογή να περιλαμβάνει το project μου ολόκληρη τη λέξη cinema, άλλα παράλληλα να συνδυάζεται και με την εκπαίδευση. Και να διαβάζεται ή να προφέρεται με τον ίδιο σχεδόν τρόπο σε ελληνικά και λατινικά. ‘Έτσι βαφτίστηκε η Cinemathesis ή η Σινεμάθησις που παραπέμπει και σε μια φιλοσοφία δια βίου μάθησης, κάτι που προσπαθούμε να περνάμε και στα παιδιά… Να αναζητούν διαρκώς και να συμμετέχουν καθημερινά σε ποικίλες δραστηριότητες για την απόκτηση ερεθισμάτων, γνώσεων, δεξιοτήτων σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο…». Μας επεξηγεί η Γιάννα την ιδέα πάνω στην οποία στηρίχτηκε το όλο project.

Η Cinemathesis προτρέπει τα παιδιά να «εκτεθούν» στον κινηματογράφο. «Η έβδομη τέχνη, ασκεί πάντα μια αξεπέραστη γοητεία σε μικρούς και μεγάλους. Τα παιδιά του σήμερα είναι καλώς ή κακώς απόλυτα εξοικειωμένα με τα οπτικοακουστικά μέσα και την εικόνα.  Μέσα από τα κινητά, tablets, youTube, social media, οπότε είναι πιο προσιτό να προσπαθήσεις να τους μιλήσεις στη γλώσσα τους, χωρίς να δαιμονοποιήσεις τις επιλογές τους.  Αλλά δείχνοντάς τους και μια άλλη κατεύθυνση κι έναν άλλο τρόπο να αφουγκραστούν, να αναλύσουν, να αναπτύξουν τις ιδέες τους και όσα τους απασχολούν. Έναν τρόπο και ένα εργαλείο έκφρασης που δεν γνωρίζουν ή που δεν έχουν σκεφτεί και αυτός ο τρόπος μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από την καθημερινή ενασχόλησή τους με τις τέχνες, κυρίως κατά τη διάρκεια των πρώτων μαθητικών χρόνων».

 

 

Πως όμως τα παιδιά μέσα από την Cinemathesis  προσεγγίζουν την τέχνη του Κινηματογράφου;  «Όσα αντλείς καθημερινά από τα παιδιά είναι δεκαπλάσια από όσα ενδεχομένως τους προσφέρεις. Συνοπτικά αναφέρω πως οι δράσεις που σχεδιάζουμε έχουν ως άξονα ποικίλες δραστηριότητες κινηματογραφικής παιδείας, μέσα από τη δημιουργία κινηματογραφικών ομάδων, κινηματογραφικών παιχνιδιών, προβολών και αναλύσεων σε film clubs για παιδιά & νέους και άλλες ποικίλες δραστηριότητες. Με αφορμή ερεθίσματα από ταινίες και αποσπάσματα κλασικών αριστουργημάτων, λογοτεχνικά έργα, αληθινά γεγονότα, ποιήματα, κείμενα από βιβλία, έργα τέχνης, αναλύουμε δεδομένα, δημιουργούμε σενάρια, χαρακτήρες, σκηνικά και κατασκευές, φωτοκολάζ, ταινίες μικρού μήκους με μικτές κινηματογραφικές τεχνικές και πολλά άλλα.  Ούτως ώστε οι μαθητές να έρχονται σε επαφή με την ιστορία, την αλφάβητο και τη μεθοδολογία του κινηματογράφου, αλλά και να αντιλαμβάνονται και βιωματικά το πώς πολλές τέχνες εμπλέκονται στη δημιουργία ενός οπτικοακουστικού έργου και πώς με την απόκτηση απλών δεξιοτήτων και κριτικής αντίληψης αποκτούν άλλο ένα εργαλείο τέχνης και έκφρασης».

 

 

Η Τέχνη μπορεί να διδάξει όταν πυρήνας του σχολείου γίνει η συναισθηματική ανάπτυξη του μαθητή. Αυτό βεβαία μπορεί να αποτελεί και ουτοπία στο σημερινό ελληνικό σχολείο στο οποίο η τέχνη δεν αποτελεί βάση του προγράμματος του.  «Το σχολείο είναι ο τόπος όπου τα παιδιά μας περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους και ναι, θα μπορούσε να είναι αγαπημένο στέκι του μαθητή όταν ο πυρήνας είναι η συναισθηματική ανάπτυξη, η αισθητική καλλιέργεια και η διάχυση γνώσεων με βιωματικό τρόπο. Ο κινηματογράφος συγκεκριμένα, μπορεί να στοχεύσει στο παιδί θεατή-κριτικό-δημιουργό και να ανοίξει ένα ατέρμονο πεδίο σκέψης και δράσης».

Η Cinemathesis έρχεται να καλύψει το κενό της ελληνικής παιδείας. Διαθέτει ποικίλα και ευέλικτα προγράμματα. Το Κινηματογραφικό εργαστήρι απευθύνεται σε παιδιά έως 12 ετών και ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα, σε μέρη όπου τα παιδιά δεν έχουν πρόσβαση σε βιωματικά εργαστήρια και εξωσχολικά προγράμματα. Νησιά άγονης γραμμής και παραμεθόριες περιοχές. Το πρόγραμμα υλοποιείται υπό την αιγίδα και την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. «Η συγκεκριμένη δράση μας σε νησιά άγονης γραμμής είναι κάτι που οραματίζομαι χρόνια, από τότε που κάναμε περιοδείες με θεατρικές παραστάσεις σε απομακρυσμένους τόπους μακριά από τα αστικά κέντρα, όπου τα παιδιά έρχονταν σε πρώτη επαφή με το θέατρο στην αυλή του σχολείου τους ή την πλατεία του χωριού τους. Από τότε που δυστυχώς έκλειναν όλο και πιο συχνά τα θερινά σινεμά που παλαιότερα τα έβρισκες σε κάθε γειτονιά και σε κάθε τόπο. Τα τελευταία χρόνια με την τόνωση των κινηματογραφικών και των παιδικών φεστιβάλ από μεγάλους φορείς σε όλη την περιφέρεια και πέρυσι με την πρόσκληση επιχορηγήσεων του υπουργείου πολιτισμού για εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά & νέους, άρχισαν να παίρνουν μορφή και αυτές οι σκέψεις για τα ταξίδια μας με τα κινηματογραφικά προγράμματα της «Cinemathesis».  Δεν είναι εύκολη η υλοποίηση των προγραμμάτων, κυρίως γιατί οι επισκέψεις μας γίνονται κατά την περίοδο που λειτουργούν τα σχολεία και όχι κατά την τουριστική περίοδο, στην προσπάθειά μας να προσεγγίσουμε μικρές ομάδες μαθητών που έχουν ακόμα λιγότερα ερεθίσματα, δραστηριότητες και επαφή με εξωσχολικά προγράμματα κατά τη διάρκεια του χειμώνα.  Άρα η πρόσβαση και η διαμονή είναι δύσκολη λόγω αραιών δρομολογίων, ακραίων καιρικών φαινομένων και απαγορευτικών στις ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες και δεκάδων άλλων έκτακτων παραγόντων. Σε κάποια μέρη δεν περνάει με πλοίο αυτοκίνητο για να μεταφέρουμε τον εξοπλισμό μας. Σε άλλα δεν υπάρχουν δυνατότητες στέγασης και ένα σωρό άλλα». Μας εξομολογεί  η Γιάννα τα εμπόδια που συναντά το πρόγραμμα τους και συνεχίζει: «Υπάρχει όμως το όραμα και η θέληση και με την μόνιμη βοήθεια συνεργατών και φίλων και κυρίως του μόνιμου συνεργάτη μου, κινηματογραφιστή Χρήστου Πετρόπουλου, τολμάμε και ρισκάρουμε τέτοιες αποδράσεις καταχείμωνο, αντλώντας ενέργεια από τα ίδια τα παιδιά που μας περιμένουν και μας καλοδέχονται. Αλλά και από τους κατοίκους των τόπων που μας φιλοξενούν».

 

 

Στο κινηματογραφικό εργαστήρι της Cinemathesis συμμετείχαν μέχρι σήμερα αρκετά σχολεία. Ανάμεσα τους ενδιαφέρον παρουσιάζει η συμμετοχή των 3 παιδιών του νησιού της Γαύδου, ο Χρήστος από το νησί των Αρκιών και το σχολείο του Άγιου Ευστρατίου. Σκοπός της Cinemathesis είναι να διατηρήσουν με όλα αυτά τα παιδιά που συμμετείχαν στο πρόγραμμα μια ανοιχτή δίοδο επικοινωνίας. «Οι μόνιμοι κάτοικοι και τα παιδιά μας καλοδέχονται πάντα.  Δημιουργούνται δεσμοί και σχέσεις που δεν μένουν μόνο στην πρώτη επίσκεψή μας εκεί. Μας προβληματίζουν πάντα οι ανάγκες των παιδιών, η δίψα τους για καθετί καινούργιο και η τόνωση της αυτοπεποίθησης τους. Να τους περάσει δηλαδή το μήνυμα ότι μπορούν να καταφέρουν τα πάντα, αρκεί να πάει κάποιος κοντά τους να τα ακούσει και να τους δώσει “βήμα” να μιλήσουν και να εκφραστούν. Έχουμε λοιπόν από την πρώτη στιγμή στο μυαλό μας μια “συνέχεια” στις επαφές μας, σε δράσεις και άλλες διεξόδους για τα παιδιά, είτε αφουγκράζοντας και υλοποιώντας επιθυμίες τους από μακριά, είτε διατηρώντας ανοιχτή τη δίοδο επικοινωνίας. Για παράδειγμα φέρνουμε τα παιδιά σε επαφή με άλλα προγράμματα που ίσως τα ενδιαφέρουν. Συλλέγουμε και τους στέλνουμε βιβλία, οπτικά παιχνίδια, επιστρέφουμε στον τόπο τους με φυσική παρουσία ή διαδικτυακά για να εξελίξουμε γνώσεις, να καλύψουμε ανάγκες, απορίες και ερωτήματα, οργανώνουμε γυρίσματα, προβολές.  Τα παιδιά μας στέλνουν φωτογραφίες τους, κάρτες, ή άλλο υλικό – έργα τέχνης- που τα ίδια δημιουργούν και πολλά άλλα. Οι εμπειρίες είναι πολύ δυνατές και συγκινητικές, ιδιαιτέρως όταν υπάρχει αυτή η “συνέχεια”». Μας λέει η Γιάννα συγκινημένη.

 

 

 

---

Η δράση της Cinemathesis θα συνεχιστεί και κατά τη διάρκεια του 2020, με το νέο πρόγραμμα «Μικρά Σχολεία-Μεγάλη Οθόνη». «Ετοιμαζόμαστε να ταξιδέψουμε ξανά σε νησιά άγονης γραμμής με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού και την αιγίδα Περιφερειών και Δήμων σε όλη την Ελλάδα». Μας λέει με περηφάνια η Γιάννα.

---

Το Υπουργείο Παιδείας συμμετέχει και υλοποιεί προγράμματα που αφορούν την τέχνη, παρόλα αυτά δεν βάζει παρόμοια προγράμματα στη βάση της καθημερινότητας του εκάστοτε μαθητή, μέσα στο ίδιο το σχολείο. Γενικότερα η τέχνη στο ελληνικό σχολείο είναι υποβαθμισμένη και δημιουργείται η αίσθηση στους μαθητές ότι αυτά τα μαθήματα δεν είναι σημαντικά, άρα δεν υπάρχει και λόγος ύπαρξης. «Ναι, είναι αλήθεια ότι και το υπουργείο Παιδείας και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής είναι ανοιχτά σε προτάσεις και εγκρίνουν και προωθούν προγράμματα με άξονα τις Καλές Τέχνες. Παρ’ όλα αυτά και ενώ γίνεται συστηματική προσπάθεια χρόνων για την ένταξη της Θεατρικής Αγωγής (κάτι που υλοποιήθηκε σε έναν βαθμό) και της Κινηματογραφικής Παιδείας στο σχολικό περιβάλλον.  Καθώς και για την ενδυνάμωση των Εικαστικών Τεχνών και της Μουσικής, δεν έχει καταστεί εφικτή η εδραίωση και η εξοικείωση των μαθητών με αντίστοιχα μαθήματα και προγράμματα. Είναι λυπηρό να μιλάς για τα αυτονόητα, για κάτι που θα έπρεπε να είναι ήδη δεδομένο στην καθημερινότητα των παιδιών, εκφράζοντας απλά τις σύγχρονες παιδαγωγικές αντιλήψεις περί γραμματισμών στην εκπαίδευση. Η αισθητική καλλιέργεια είναι μονόδρομος σε μια προσπάθεια να εφοδιαστεί το παιδί από την προσχολική ακόμα ηλικία με γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις ζωής, κομβικές έννοιες, συναισθηματική νοημοσύνη, ενσυναίσθηση, συνείδηση, συνεργασία, επικοινωνία, κριτική αντίληψη ούτως ώστε να γεννηθεί ο αυριανός πολίτης».

 

 

Η τέχνη μας επιτρέπει να «ανθίσουμε» και η Cinemathesis έχοντας σύνθημα της το «Παίζουμε κινηματογράφο;» προτρέπει τα παιδιά να τους ακολουθήσουν σε ένα δημιουργικό παιχνίδι.  Με τον ίδιο τρόπο που τα παιδιά προτρέπουν το ένα το άλλο να παίξουν κρυφτό ή κυνηγητό.  «Το παιχνίδι είναι η υψηλότερη έκφραση ανθρώπινης ανάπτυξης στην παιδική ηλικία και αναφαίρετο δικαίωμα των παιδιών. Αν λοιπόν καταφέρουμε να προσεγγίσουμε το παιδί με τα πρωτογενή υλικά και στοιχεία κάθε τέχνης, χωρίς διαχωριστικές γραμμές και αυστηρές οριοθετήσεις, αλλά με τη διαπίστωση ότι η τέχνη δεν είναι μόνο θεωρία, αλλά και πράξη που μας επιτρέπει να “ανθήσουμε”, τότε το κάθε παιδί θα εμπλακεί ουσιαστικά στο επίπεδο και με τον τρόπο που το ίδιο θα επιλέξει και θα εδραιώσει το βλέμμα του και την υπόστασή του στον δικό του τόπο και χώρο».

Μπορεί άραγε ο κινηματογράφος να βοηθήσει να έρθουν τα παιδιά βιωματικά σε επαφή με τον εαυτό τους και το περιβάλλον τους και να αναπτύξουν τη δική τους ματιά στον κόσμο; Μια περιήγηση στη σελίδα https://www.cinemathesis.com/ μπορεί και να σας πείσει.