Χριστούγεννα με «φωτιές»
Στα χωριά της βόρειας Ελλάδας, από τις παραμονές των εορτών ο νοικοκύρης ψάχνει στα χωράφια και διαλέγει το πιο όμορφο, το πιο γερό, το πιο χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του. Αυτό ονομάζεται Χριστόξυλο και είναι το ξύλο που θα καίει για όλο το δωδεκαήμερο των εορτών, από τα Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα, στο τζάκι του σπιτιού. Η στάχτη των ξύλων αυτών προφύλασσε το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό. Και κάπως έτσι γεννήθηκε το έθιμο της Φωτιάς…Το έθιμο διατηρείται πια μόνο στη Βόρεια Ελλάδα και έχει τις ρίζες του σε πυρολατρικές τελετές προχριστιανικής εποχής…
Στα παλιά χρόνια λοιπόν, η προετοιμασία ξεκινούσε μήνες πριν. Όλοι οι πιτσιρικάδες χωρίζονταν σε ομάδες και έβγαιναν στο βουνό για να μαζέψουν ξύλα, κυρίως κέδρα, στόχος ήταν να μαζέψουν τα περισσότερα ξύλα για να ανάψουν τη μεγαλύτερη φωτιά, στη γειτονιά τους…
Παλαιός Άγιος Αθανάσιος στο νομό Πέλλας
Στην κεντρική πλατεία του παραδοσιακού οικισμού, το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου ανάβουν μεγάλες φωτιές και γύρω τους συγκεντρώνεται όλος ο κόσμος . Το γλέντι θα αρχίσει με πολύ κρασί, τοπικούς μεζέδες και παραδοσιακά γλυκά ενώ οι οργανοπαίκτες της περιοχής αναλαμβάνουν να ξεσηκώσουν τον κόσμο με παραδοσιακή μουσική. Το φαγοπότι όμως δεν σταματάει εδώ, συνεχίζεται και την
Παραμονή της πρωτοχρονιάς στους ίδιους ρυθμούς με πρωταγωνιστές αυτή τη φορά τα εντυπωσιακά πυροτεχνήματα.
Φλώρινα
Οι φωτιές στην Φλώρινα είναι από τα πιο εντυπωσιακά έθιμα . Κάθε χρόνο 23 Δεκεμβρίου, τη νύχτα πριν την παραμονή των Χριστουγέννων, φωτιές ανάβουν σε κάθε γειτονιά της πόλης και μαζί με τη φωτιά ανάβει και το γλέντι και αυτό με τη σειρά του διαρκεί όσο και η φωτιά . Με το έθιμο της «φωτιάς» ανοίγει ένα δωδεκαήμερο με εκδηλώσεις και γιορτές σε όλη την πόλη. Πιο συγκεκριμένα στις 23 Δεκεμβρίου διοργανώνεται στον Άγιο Παντελεήμονα Φλώρινας, στις 12 το βράδυ ανάβουν οι φωτιές και τα χάλκινα φροντίζουν να δημιουργήσουν την γιορτινή ατμόσφαιρα για χορό γύρω από τη φωτιά. Ο αρχηγός της κάθε φωτιάς μοιράζει τις “ταπούζες”, τα ξύλινα στειλιάρια να τα βαφτίσει ο κόσμος στο νερό της λίμνης, να τα σταυρώσει στις φλόγες και στη συνέχεια να ευλογήσει τα σπίτια του χωριού. Οι πόρτες είναι ανοικτές, στο κάθε σπίτι οι νοικοκυρές περιμένουν τον κόσμο να τους δώσει την ευλογία και τις ευχές του και εκείνες με την σειρά τους θα τους κεράσουν την “κουλάτσα”, το γλυκό κουλούρι.
Επαρχία Βοίου στο νομό Κοζάνης
Το μεσημέρι στις 23 Δεκεμβρίου, ξερά κλαδιά κέδρου στοιβάζονται στον ανοιχτό χώρο όπου θα τελεστεί το έθιμο «κλαδαριές» δημιουργώντας ένα τεράστιο σωρό. Ο σωρός ανάβει το βράδυ από τα χέρια του γηραιότερου κατοίκου του χωριού. Τότε όλοι οι κάτοικοι πιάνουν το χορό γύρω από τη φωτιά . Το άρωμα των κέδρων και η όλη ατμόσφαιρα δημιουργούν μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα.
Πεντάλοφος, Γουμένισσα στο νομό Κιλκίς
Το βράδυ της Παραμονής των Χριστουγέννων στο χωριό ‘Πεντάλοφο’ διοργανώνεται το άναμα υπαίθριας φωτιάς, στο κέντρο του χωριού, με προσφορά άφθονου κρασιού και μεζέδων. Ο συμβολισμός του εορτασμού είναι το ‘Ζέσταμα του Θείου Βρέφους’.
Νάουσα
Το έθιμο του καρτσιούνου (ή καρτσούνου) στη Νάουσα αναβιώνει κάθε χρόνο την περίοδο των Χριστουγέννων. Πρόκειται για το άναμμα φωτιάς (συνήθως χρησιμοποιούνται μεγάλα κούτσουρα και ρίζες δέντρων), σε διάφορες γειτονιές της Νάουσας. Σκοπός του εθίμου κατά την παράδοση, είναι η φωτιά να ζεστάνει τον νεογέννητο Χριστό. Γύρω από την καρτσιούνο μαζεύονται οι περίοικοι της γειτονιάς, ενώ στα κάρβουνα της φωτιάς υπάρχουν ψητά κρέατα ενώ δεν λείπει το κρασί και το τσίπουρο. Περαστικοί και γνωστοί, σταματούν για ένα κέρασμα
Το έθιμο ξεκινάει παραμονές Χριστουγέννων και συνεχίζεται μέχρι και την Πρωτοχρονιά, ενώ οι μεγαλύτερες συναθροίσεις γύρω από τον καρτσιούνο σημειώνονται κυρίως την παραμονή και ανήμερα τα Χριστουγέννα και την Πρωτοχρονιά. Οι μεγαλύτεροι καρτσιούνοι βρίσκονται συνήθως στην αυλή της εκκλησίας της Μεταμορφώσεως (4ο δημοτικό σχολείο) και στο εργατικό κέντρο της Νάουσας.
