Αναζητώντας τον Άνθρωπο. Γιώργος Λούκας
Ο Διογένης, κρατώντας ένα αναμμένο φανάρι στο χέρι του, αναζητούσε τον άνθρωπο στην αρχαία Αθήνα. Όταν ο Πλάτωνας στην Ακαδημία του όρισε το ανθρώπινο ον ως δίποδο ζώο και άπτερο, ο Διογένης πήρε μια ξεπουπουλιασμένη κότα και πήγε στην Ακαδημία παρουσιάζοντας τον άνθρωπο έτσι όπως τον όριζε ο Πλάτωνας. Ο Γιώργος Λούκας, χιλιάδες χρόνια μετά τον Διογένη, αποφάσισε να αναζητήσει τον άνθρωπο, με ένα σακίδιο στην πλάτη. Ονόμασε την προσπάθεια του “The Every man/woman” και ξεκίνησε ένα ταξίδι προσπαθώντας να ακολουθήσει τον δρόμο των προσφύγων, από την Τουρκία μέχρι το Στρασβούργο, κάνοντας παράλληλα μια έρευνα. «Είναι μια έρευνα βιωματική και επιστημονική που προσπαθεί να απαντήσει στο πόσο ξένοι είμαστε μεταξύ μας. Ακόμη κι εμείς οι λαοί της Ευρώπης. Δεν συζητάμε μόνον για τον ξένο που έρχεται από ένα διαφορετικό πολιτισμικό πλαίσιο. Συζητάμε για τον Ευρωπαίο στην Ευρώπη. Πόσο ξένοι είμαστε κι εμείς μεταξύ μας» μου είχε πει όταν συναντηθήκαμε στον σιδηροδρομικό σταθμό της Θεσσαλονίκης. Λίγο αργότερα θα αναχωρούσε για την Ειδομένη. Ήταν 11 Ιουνίου όταν ξεκινούσε το ταξίδι του. Έναν μήνα μετά, έφτασε στο Στρασβούργο, έχοντας μάθει πολύ περισσότερα πράγματα για τους ανθρώπους από αυτά που φανταζόταν πριν ξεκινήσει.
Το Δίστομο
Ο Γιώργος είναι τριαθλητής και ζει μόνιμα με την οικογένεια του στο μαρτυρικό Δίστομο. «Είμαστε ο καθένας. Πριν εκατό χρόνια ήμασταν εμείς που μεταναστεύαμε για να γλυτώσουμε από τους Τούρκους. Δεν πρέπει να περιμένουμε να έρθει στην πόρτα μας το κακό για να καταλάβουμε τι γίνεται. Πρέπει να βγούμε από τον μικρόκοσμο μας» μου είπε και συνέχισε μιλώντας για τον τόπο του. «Πως ακούς εσύ ιστορίες από τους πρόσφυγες για τον πόλεμο και σου σηκώνεται η τρίχα, έτσι εμείς ακούγαμε αυτές τις ιστορίες από τις γιαγιάδες μας και τους παππούδες μας για το τι συνέβη στο Δίστομο. Τις ακούσαμε από τα πιο γνώριμα χείλη. Και δεν μιλάμε για ένα έγκλημα που έγινε στο Δίστομο στα πλαίσια του πολέμου. Δεν ήταν μια πολεμική επιχείρηση ανάμεσα σε δύο στρατούς. Ήταν ένα έγκλημα το οποίο υποτιμούσε τον άνθρωπο. Τις περισσότερες γυναίκες που σκότωναν, τις έσχιζαν την μήτρα με την ξιφολόγχη. Ήταν βιασμένες. Τους έκοβαν τα στήθη. Τα μωρά τους έλιωναν τα κεφάλια. Το πιο χαρακτηριστικό ήταν το μωρό που του χαράξανε τον αγκυλωτό σταυρό. έπνιγαν τα μωρά με τα έντερα των μανάδων τους. Όταν έχεις μεγαλώσει με τέτοιες ιστορίες, όταν στα μέρη που έπαιζες κρυφτό σαν παιδί σου λέγανε τι είχε συμβεί και ποιοι είχαν σκοτωθεί εκεί πέρα, επηρεάζεσαι. Και μετά μεγαλώνοντας, στην εφηβεία έβλεπες τις φωτογραφίες στο μουσείο θυμάτων Ναζισμού. Και έβλεπες τον Γερμανό με το όπλο να γελάει και να βγάζει φωτογραφίες και το χωριό που καιγόταν. Αυτό όλο, σου δημιουργεί ένα υπαρξιακό άγχος που σε συνοδεύει. Είναι μια βιωματική εκμάθηση της ιστορίας. Σκληρή, αλλά την κρατάς μέσα σου. Προσπαθεί το Δίστομο για τις αποζημιώσεις και εμείς ακούμε ότι το ζήτημα είναι λήξαν. Ένα ζήτημα θεωρείται λήξαν όταν είναι και από τις δύο πλευρές. Από εμάς σίγουρα δεν είναι λήξαν. Και πώς να είναι όταν μιλάμε για ενωμένη Ευρώπη; Αυτό είναι και ένα θέμα της έρευνας μου. Πόσο ξένοι είμαστε εμείς. Οι Ευρωπαίοι πολίτες. Δεν γίνεται να μιλάμε για συμφιλίωση Ευρωπαϊκή Ένωση όταν η Ελλάδα με την Γερμανία δεν έχουν υπογράψει ακόμη συνθήκη ειρήνης για να καταβάλει η Γερμανία τις αποζημιώσεις. Εντέλει πόσο ξένοι είμαστε εμείς οι ίδιοι οι λαοί της Ευρώπης; Η έρευνα μου έχει τα στοιχεία του πειράματος. Έχει τον βιωματικό χαρακτήρα αλλά και τα στοιχεία της ποιοτικής έρευνας από συνεντεύξεις που κάνω. Είναι και υποκειμενική φυσικά, γιατί όλοι έχουν ένα παρελθόν και δεν το αποποιούνται. Όσον αφορά το ερωτηματολόγιο που έχω ετοιμάσει, έχει να κάνει με την αντικειμενική έρευνα και όλα αυτά τα στοιχεία της έρευνας θα τα καταθέσω στο Στρασβούργο».
Ο Γιώργος στο σταθμό του Τρένου Θεσσαλονίκης
Η Σάμος
Το ταξίδι του Γιώργου ξεκίνησε από την Σάμο. «Κολύμπησα από ένα σημείο της Σάμου που ονομάζεται Νησί» λέει και συνεχίζει: «Εκεί ο βαρκάρης που με πήγε μου διηγήθηκε ένα ανατριχιαστικό περιστατικό. Μου είπε ότι είχε αναποδογυρίσει μια βάρκα με πρόσφυγες και ότι σαράντα άνθρωποι εγκλωβίστηκαν και πέθαναν από ασφυξία. Βουτώντας στα νερά του Αιγαίου, είχα ανατριχιάσει. Δεν ξέρω αν ήταν από την θερμοκρασία του νερού ή επειδή ήξερα ότι στο συγκεκριμένο σημείο είχαν πνιγεί βρέφη και παιδιά. Βγαίνοντας στις δύο ακτές που έφταναν οι πρόσφυγες, η εικόνα είναι τρομακτική ακόμη και σήμερα. Έχει σωσίβια και βάρκες. Είναι κάποιες ερημικές παραλίες όπου οι άνθρωποι που έφταναν, σκαρφάλωναν και άναβαν φωτιές προκειμένου να τους βρουν και να τους διασώσουν. Όλοι όσοι έχουν βάρκα στην περιοχή, έχουν φοβερές ιστορίες να σου διηγηθούν. Όταν άκουσα αυτές τις ιστορίες, ένιωσα μια ταύτιση. Είπα ότι δεν είναι δυνατόν σε Ευρωπαϊκό έδαφος να γίνονται αυτά τα πράγματα. Δεν επιτρέπεται. Η Ευρώπη υποτίθεται ότι προάγει άλλες αξίες. Αυτές τις αξίες πρέπει να θυμηθούμε ως Ευρώπη. Να δούμε τις αιτίες που οδηγούν αυτούς τους ανθρώπους να φεύγουν από τους τόπους τους και να δώσουμε λύσεις».
Ο Γιώργος ολοκλήρωσε το ταξίδι του και επέστρεψε στην Ελλάδα. Πλάι στην οικογένεια του που αποχωρίστηκε με δυσκολία όπως μου περιέγραφε. Αυτό το ταξίδι αναζήτησης του ανθρώπου ολοκληρώθηκε. Η αναζήτηση του ανθρώπου όμως, σε όλες τις στιγμές της ζωής μας, συνεχίζεται. Αναζητήστε τον άνθρωπο όπου κι αν βρίσκεται.
