Αναζητώντας την ταυτότητα των νεκρών, στον ποταμό των φαντασμάτων
Ενδιάμεσα, από τα δύο πρώτα κτίρια που συναντά κανείς καθώς μπαίνει στον περίβολο του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης, βρίσκεται ένα μακρύ σκοτεινό τούνελ, με το φως του ήλιου, να φαντάζει εκτυφλωτικό όπως εμφανίζεται στις δύο του άκρες. Στο μέσο περίπου της διαδρομής, από το ένα άνοιγμα του τούνελ μέχρι το άλλο, υπάρχει ένα άσπρο κοντέινερ ψυγείο, με τα διακριτικά του ερυθρού σταυρού και της ερυθράς ημισελήνου τυπωμένα στις πόρτες του. Μέσα στο κοντέινερ αυτό, βρίσκονται μερικοί από τους νεκρούς πρόσφυγες που έχασαν την ζωή τους στην προσπάθεια τους να διασχίσουν τον Έβρο. Στην προσπάθεια τους να διασχίσουν το ποτάμι των φαντασμάτων, αναζητώντας ένα καλύτερο και πιο ασφαλές μέλλον στην Ευρώπη.
Σε απόσταση μικρότερη των δέκα μέτρων από το κοντέινερ, με γυρισμένη την πλάτη στο παράθυρο, ένας άντρας δουλεύει σκυμμένος στον υπολογιστή του. Είναι ο ιατροδικαστής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης, Παύλος Παυλίδης. Γιατρός και ερευνητής παράλληλα. Ντεντέκτιβ κατά μια έννοια, που εδώ και είκοσι περίπου χρόνια, υποδέχεται στο νεκροτομείο του, τις σορούς των προσφύγων που έχασαν την ζωή τους στον Έβρο. Το ποτάμι των φαντασμάτων.
«Για να γίνεις ιατροδικαστής πρέπει να σου αρέσει. Εμένα μου άρεσε αυτή η ειδικότητα και γι’ αυτό την ακολούθησα. Είναι κάτι που το αγαπώ» μου είχε δηλώσει σε μια από τις πολλές συνεντεύξεις που κάναμε μαζί. Ο Παύλος Παυλίδης βρέθηκε στο νεκροτομείο της Αλεξανδρούπολης πριν από δεκαεννιά περίπου χρόνια. Η σχέση του με τον ποταμό των φαντασμάτων όμως ξεκίνησε από πολύ πιο παλιά. Ξεκίνησε την δεκαετία του 70, όταν ως παιδί στο χωριό Δίκαια του Έβρου, μαζί με τους φίλους του, έπαιζαν στα σκοτεινά νερά και τις όχθες του ποταμού που περνούσε λίγο πιο έξω από το χωριό τους. «Το τι σήμαινε το ποτάμι τότε και τι σημαίνει τώρα για μένα, είναι κάτι που έχει αλλάξει τελείως» λέει και συνεχίζει: «Έχει μια τελείως διαφορετική εικόνα το ποτάμι πλέον στα μάτια μου. Τότε ήταν ένας τόπος που πηγαίναμε και παίζαμε. Το είχαμε ως ένα ποτάμι σύνορο μεταξύ Ελλάδος Βουλγαρίας και Τουρκίας. Τώρα, όμως, έχοντας μια πολύ καθαρή εικόνα όσον αφορά το πόσοι άνθρωποι περνάνε από εκεί και ακόμη πόσοι άνθρωποι έχουν πεθάνει στο ποτάμι αυτό, κάθε άλλο παρά ως τόπος παιχνιδιού φαντάζει στα μάτια μου».
Ο Παύλος Παυλίδης ξεκίνησε να δουλεύει στο νεκροτομείο της Αλεξανδρούπολης από το 2000. «Πριν από 19 χρόνια, όταν ξεκίνησα στην θέση αυτή, ουσιαστικά δεν υπήρχε η ιατροδικαστική εδώ» λέει, ξετυλίγοντας το κουβάρι των αναμνήσεων του και συνεχίζει: «Υπήρχε μόνον σε επίπεδο πανεπιστημίου που γινόταν τα μαθήματα. Από εκεί και πέρα με το που ήρθα εγώ εδώ, το 2000- 2001 από τότε άρχισε μια προσπάθεια συλλογής προσωπικών αντικειμένων αυτών που πεθαίνουν στον Έβρο. Μια προσπάθεια συλλογής στοιχείων, τα οποία μένουν στο αρχείο του εργαστηρίου ιατροδικαστικής και τα οποία μπορούμε να τα χρησιμοποιούμε, μέσα στο πέρασμα των χρόνων προκειμένου να επιτύχουμε να ταυτοποιήσουμε τα άτομα αυτά. Μετά από κάποια χρόνια, που ξεκινήσαμε την προσπάθεια αυτή, από το 2005- 2006 αν δεν απατώμαι ξεκίνησε και η διαδικασία του DNA. Σε συνεργασία με την ελληνική αστυνομία, παίρνουμε δείγματα DNA από τις σορούς που βρίσκουμε και έχουμε μια βάση δεδομένων, προκειμένου να κάνουμε ταυτοποίηση των νεκρών και μέσω DNA πλέον».
1500 νεκροί σε 19 χρόνια
Το ποτάμι των φαντασμάτων, φυλά πολύ καλά κρυμμένα τα μυστικά του, μέσα στα θολά του νερά, τον λασπώδη του βυθό και κάτω από κορμούς δέντρων και φερτά υλικά που κουβαλά στην πορεία του από τα όρη Ρίλα της Βουλγαρίας μέχρι το θρακικό πέλαγος όπου ολοκληρώνει το ταξίδι του. Ο Έβρος, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ποταμός στην Ευρώπη με μήκος τα 480 χιλιόμετρα. Ο Παύλος Παυλίδης, εκτιμά ότι από το 2000 μέχρι σήμερα, έχουν πεθάνει στα παγωμένα νερά του και στην περιοχή τριγύρω του, περίπου 1500 άτομα. «Κοιτάξτε να δείτε. Εγώ έχω τα νούμερα μόνον από την Ελληνική πλευρά» λέει και συνεχίζει: «Μέχρι σήμερα, έχουμε 434 νεκρούς, οι οποίοι έχουν βρεθεί από την Ελληνική πλευρά. Έχουμε μόνον τα νούμερα των νεκρών από την ελληνική πλευρά, επειδή η Τουρκία δεν δίνει νούμερα. Υπολογίζω ότι αυτά τα είκοσι χρόνια, τα νούμερα των νεκρών από την άλλη πλευρά είναι παρόμοια με τα δικά μας. Φτάνουμε δηλαδή γύρω στους 900 νεκρούς από τις δύο πλευρές. Το θέμα όμως είναι ότι ο ποταμός Έβρος, κρατάει πάρα πολλά πτώματα στον βυθό, τα οποία δεν ανακαλύπτονται ποτέ. Γι’ αυτό και υπάρχουν πολλές αναζητήσεις δίχως αποτελέσματα από συγγενείς μεταναστών, οι οποίο δήλωσαν στους οικείους τους ότι θα περάσουν το ποτάμι, αλλά μετά δεν έδωσαν σημεία ζωής και δεν βρέθηκαν ποτέ. Ας μην ξεχνάμε ότι οι περισσότεροι νεκροί που βρίσκουμε στο ποτάμι, είναι σε κατάσταση προχωρημένης σήψης. Αυτό συμβαίνει, επειδή το ποτάμι τους κρατά στον βυθό του και κάποια στιγμή λόγω της ροής, ή λόγω του ότι κάποιο φερτό υλικό τους χτύπησε, βγαίνουν στην επιφάνεια και στις όχθες. Υπολογίζω ότι οι νεκροί στον Έβρο τα τελευταία είκοσι χρόνια είναι γύρω στους 1500».
Αναζητώντας την ταυτότητα
Ο ιατροδικαστής στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης, δεν είναι ένας συνηθισμένος ιατροδικαστής. Είναι ο μοναδικός στην Ελλάδα και ίσως ο μοναδικός σε ολόκληρο τον κόσμο, που το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς του έχει να κάνει με πτώματα σε προχωρημένη αποσύνθεση. «Το έργο του ιατροδικαστή στην περιοχή μας δεν είναι το ίδιο με άλλες περιοχές» λέει και συνεχίζει: «Δεν έχουμε να κάνουμε με μια συνηθισμένη ιατροδικαστική πράξη. Όταν έχουμε ένα Έλληνα, του οποίου γνωρίζουμε την ταυτότητα, κοιτάζουμε άλλα πράγματα. Όταν όμως έχουμε ένα άνθρωπο από μια ξένη χώρα, οποίος έχει περπατήσει χιλιάδες χιλιόμετρα μέχρι να φτάσει στην Ευρώπη, γιατί ουσιαστικά είμαστε τα σύνορα της Ευρώπης και πεθαίνει με αυτό τον τρόπο, τον αντιμετωπίζουμε διαφορετικά. Λες από μέσα σου, έκανε όλη αυτή την προσπάθεια προκειμένου να βρει ένα καλύτερο μέλλον και έχασε την ζωή του με αυτόν τον τρόπο. Είναι υποχρέωση μας να αναγνωρίσουμε ποιος είναι και να τον αποδώσουμε στους συγγενείς του. Επειδή αυτοί οι άνθρωποι συνήθως βρίσκονται αρκετό καιρό αφότου έχουν πεθάνει, το σώμα τους βρίσκεται σε προχωρημένη σήψη. Ακολουθούμε για τον λόγο αυτό μια διαφορετική μεθοδολογία. Δεν μας ενδιαφέρει τόσο πολύ η αιτία θανάτου, η οποία είναι εύκολο να την βρούμε. Μας ενδιαφέρει να αποδώσουμε τους νεκρούς στα συγγενικά τους πρόσωπα. Εκ των πραγμάτων, πρέπει να γίνουμε και λίγο ερευνητές. Πρέπει να ερευνήσουμε κάποια πράγματα τα οποία σε μια συνηθισμένη ιατροδικαστική πράξη δεν μας ενδιαφέρουν. Από τον τρόπο που βρίσκουμε τους ανθρώπους αυτούς μπορούμε να καταλάβουμε την αγωνία και την θέληση τους να πάνε κάπου, όπου θα βρουν μια καλύτερη ζωή. Βρίσκουμε προσωπικά αντικείμενα, τα οποία ανταποκρίνονται στον χαρακτήρα του καθενός. Βρήκαμε ένα βραχιόλι που έγραφε «I believe». Αυτός ο άνθρωπος κάτι πίστευε. Κάτι αναζητούσε. Υπάρχουν προσωπικά αντικείμενα που ανταποκρίνονται στην θρησκεία του καθενός ή στους θεούς τους. Ειδικά όταν αυτοί που βρίσκουμε έρχονται από χώρες της Αφρικής. Θυμάμαι την πρώτη περίπτωση που αντιμετώπισα ως ιατροδικαστής. Ήταν ένας άνθρωπος που τον βρήκαν σε κατάσταση προχωρημένης σήψης, αγνώστων λοιπόν στοιχείων. Από εκείνη την περίπτωση, ξεκίνησε ουσιαστικά η διαδικασία που ακολουθείται και σήμερα. Από την προσπάθεια που κάναμε για να τον ταυτοποιήσουμε και να τον αποδώσουμε στα συγγενικά του πρόσωπα. Αυτή η προσπάθεια που ξεκίνησε τότε, συνεχίζεται μέχρι σήμερα».
Σεβασμός προς τον νεκρό
Ο Παύλος Παυλίδης, στα χρόνια που βρίσκεται στο νεκροτομείο του νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης, έχει ζήσει πολλές δυνατές στιγμές. Κάποιες τον γεμίζανε ικανοποίηση και κάποιες με απογοήτευση. Ικανοποίηση όταν κατάφερνε να αποδώσει τον νεκρό στους συγγενείς του και απογοήτευση όταν δεν κατάφερνε να το πετύχει αυτό. «Για εμάς, η κάθε περίπτωση νεκρού στο ποτάμι του Έβρου, αποτελεί ένα στοίχημα. Κινούμαστε όμως επάνω σε έναν βασικό άξονα. Τον σεβασμό του νεκρού και την προσπάθεια απόδοσης του στα συγγενικά του πρόσωπα. Με τον τρόπο αυτό, προσπαθούμε να δώσουμε μια απάντηση στους συγγενείς που περιμένουν να μάθουν νέα του. Είναι μια δυσάρεστη απάντηση, γι’ αυτούς που περιμένουν νέα από τον άνθρωπο τους, όμως είναι και μια σημαντική απάντηση στις αναζητήσεις και την αγωνία τους. Όταν δεν καταφέρνουμε να ταυτοποιήσουμε τον νεκρό, νιώθουμε όλοι, ότι η δουλειά μας, δεν έχει τελειώσει. Όχι μόνον εγώ. Όλοι όσοι εργαζόμαστε στο εργαστήριο, οι αστυνομικοί αλλά και όλοι όσοι εμπλέκονται» λέει ο Παύλος Παυλίδης και θυμάται κάποια από τις ιστορίες που τον σημάδεψαν στην 20ετή καριέρα του: «Έχω συναντήσει πολλούς συγγενείς ανθρώπων που πέθαναν στον Έβρο. Οι περιπτώσεις που μένουν στο μυαλό μου περισσότερο, έχουν να κάνουν με αυτούς που ψάχνουν για να βρουν μικρά παιδιά. Εκεί δυστυχώς το πρόβλημα είναι πολύ μεγάλο. Αυτό που δεν θα ξεχάσω ποτέ, είναι η αγωνία ενός παππού που εδώ και δύο χρόνια ψάχνει τα τρία του εγγόνια και την κόρη του που πέθαναν κάπου στον Έβρο, στην προσπάθεια τους να περάσουν το ποτάμι. Συνεχίζει να ψάχνει, δίχως να έχει καταφέρει να βρει τίποτε. Θυμάμαι μια φορά που ήρθαν οι συγγενείς ενός νεκρού από την Αφρική. Εκεί έχουν συγκεκριμένα ήδη και έθιμα όσον αφορά τις ταφικές διαδικασίες. Είχαμε χορούς και τραγούδια εδώ στο νεκροτομείο. Κάθε περίπτωση πάντως, είναι μια ξεχωριστή ιστορία. Όσον αφορά τα εγκλήματα που έχουν γίνει στο ποτάμι αυτό που μας έχει μείνει στο μυαλό, είναι το τελευταίο περιστατικό εγκληματικής ενέργειας που είχαμε με την μια μάνα και τις δύο της κόρες της, που βρήκαμε νεκρές κοντά στον Έβρο και ήταν αποτέλεσμα εγκληματικής ενέργειας. Ακόμη δεν έχει αποσαφηνιστεί το έγκλημα και τα σώματα των γυναικών βρίσκονται ακόμη στα ψυγεία μας».
Το ποτάμι των φαντασμάτων
«Ναι σίγουρα είναι το ποτάμι τον φαντασμάτων. Με τόσους ανθρώπους που έχουν χαθεί και τόσους ακόμη που θα χαθούν στο μέλλον» δηλώνει κατηγορηματικά ο Ιατροδικαστής Αλεξανδρούπολης και εξηγεί τις ιδιαιτερότητες του Έβρου, λέγοντας: «Είναι ένα ποτάμι μοναδικό σε όλο τον κόσμο. Έχουμε δημοσιεύσει μια μελέτη στο Αμερικανικό περιοδικό Disaster για τους θανάτους στον Έβρο. Τις συνθήκες που επικρατούν, τις αιτίες θανάτου και πως βρίσκονται οι νεκροί. Θα έλεγα μέσα σε εισαγωγικά ότι ο Έβρος είναι μια παγκόσμια πρωτοτυπία. Η κύρια αιτία θανάτου, παραμένει όλα αυτά τα χρόνια ο πνιγμός. Στην προσπάθεια να περάσουν το ποτάμι, πνίγονται. Πολλές φορές τους βρίσκουμε να φορούν πολλά ρούχα τα οποία μόλις πέσουν στο νερό, τους τραβάνε στον βυθό. Οι διακινητές πολλές φορές δεν τους αφήνουν να κουβαλήσουν τσάντες επειδή δεν χωράνε στις μικρές φουσκωτές βάρκες και γι’ αυτό φοράνε όσο περισσότερα ρούχα μπορούν. Δεύτερη αιτία θανάτου είναι η υποθερμία. Και η υποθερμία είναι άμεσα συνδεδεμένη με το ποτάμι. Περνάνε κολυμπώντας ή περπατώντας εκεί που το νερό είναι πιο ρηχό και τα ρούχα τους είναι βρεγμένα. Έτσι όπως είναι κουρασμένοι, κάθονται κάπου να ξεκουραστούν. Δεν θέλουν να ανάψουν φωτιά προκειμένου να μην τους δει η αστυνομία και τις πιο πολλές φορές αποκοιμούνται και πεθαίνουν από υποθερμία. Άλλοι πάλι ξαπλώνουν στους στρωτήρες της γραμμής του τρένου επειδή εκεί είναι πιο ζεστά και πιο στεγνά. Τους παίρνει ο ύπνος και δεν ακούν το τρένο που έρχεται, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν. Παλιότερα είχαμε νεκρούς και από τα ναρκοπέδια, όμως πλέον έχουν καθαριστεί οι όχθες του ποταμού και δεν έχουμε πλέον τέτοια περιστατικά.
Ο Έβρος έχει πολλές ιδιαιτερότητες. Κατ’ αρχήν είναι ένα ποτάμι που το νερό του δεν είναι καθαρό. Δεν έχει ευκρίνεια. Τα νερά του είναι ορμητικά. Ο βυθός του είναι λασπώδης με αποτέλεσμα μόλις πέσει κάποιος μέσα στο νερό, αν αναποδογυρίσει η βάρκα και φτάσει στον πάτο, κολλάει εκεί και δεν μπορεί να ανέβει στην επιφάνεια. Συν ότι φοράνε πολλά ρούχα και αυτά τους τραβάνε κατ’ ευθείαν στον βυθό. Γι’ αυτό οι νεκροί μένουν στον βυθό και πρέπει να έρθει κάποιο τυχαίο γεγονός, να ανακατευθεί ο βυθός για να βγει η σορός στην επιφάνεια και να βρεθεί. Φυσικά μόλις βρεθεί, είναι πλέον σε κατάσταση σήψης και δεν μπορούν να αναγνωριστούν τα χαρακτηριστικά του προσώπου. Τα χαρτιά του, αν είχε χαρτιά, έχουν διαλυθεί μέσα στο νερό, ή έχουν πέσει από τις τσέπες του και δεν μπορούμε να τα βρούμε. Έτσι δεν μπορεί να αναγνωριστεί ή να ταυτοποιηθεί ο νεκρός, από τα σωματομετρικά του χαρακτηριστικά ή μια απλή φωτογραφία, όπως συμβαίνει σε όλα τα μέρη παγκοσμίως. Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα η δουλειά μας να έχει ιδιαιτερότητες. Για τον λόγο αυτό φωτογραφίζουμε τα πάντα. Τα τατουάζ στο σώμα του νεκρού, τα προσωπικά του αντικείμενα που μένουν επάνω του, όπως δακτυλίδια, κρεμαστά στον λαιμό, σκουλαρίκια βραχιόλια, ρολόγια κλπ. Όλα αυτά μένουν εδώ στο εργαστήριο σε πλαστικά σακουλάκια, με το νούμερο που υπάρχει και στην σακούλα του νεκρού, προκειμένου αν κάποιος συγγενής αναγνωρίσει από τα αντικείμενα που έχουμε κρατήσει τον άνθρωπο του, να γνωρίζουμε που είναι θαμμένος και να μπορέσουμε να του τον αποδώσουμε. Τα πτώματα, συνήθως μένουν στα ψυγεία μας για κάποιους μήνες, πριν αποδοθούν για ταφή».
Η διαδικασία
Η διαδικασία που τηρείται κάθε φορά που βρίσκεται μια νέα σορός στον Έβρο, όπως την περιγράφει ο Παύλος Παυλίδης, είναι η εξής: «Συνήθως αν βρεθεί κάποιος νεκρός, τον βρίσκει είτε η συνοριακή αστυνομία, είτε ψαράδες, είτε κυνηγοί. Ειδοποιείται αυτομάτως η αστυνομία και γίνεται μια πρώτη φωτογράφιση του χώρου που βρέθηκε το πτώμα. Γίνεται το πρώτο ψάξιμο του νεκρού για κάποια τυχόν αντικείμενα που μπορούν να βοηθήσουν στην αναγνώριση του. Στη συνέχεια ο νεκρός μεταφέρεται στο εργαστήριο ιατροδικαστικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και γίνεται εκ νέου φωτογράφιση μαζί με την αστυνομία. Γίνεται λεπτομερής καταγραφή των ρούχων του και των σωματομετρικών του χαρακτηριστικών. Μας ενδιαφέρουν τατουάζ, χειρουργικές επεμβάσεις ή οτιδήποτε άλλο. Παίρνουμε DNA και στην συνέχεια αν βρούμε κάποια στοιχεία ή προσωπικά αντικείμενα που υποδηλούν την χώρα καταγωγής ή το όνομα του, ερχόμαστε σε επαφή με τις προξενικές αρχές. Το DNA στέλνεται στην Ελληνική αστυνομία στην Αθήνα όπου υπάρχει αρμόδια υπηρεσία. Η σορός μένει στα ψυγεία μας για τρεις με έξι μήνες. Το κάθε πτώμα, παίρνει έναν μοναδικό αριθμό που είναι ο ίδιος στα προσωπικά του αντικείμενα και στο δείγμα DNA και στην συνέχεια τον θάβουμε στα νεκροταφεία της Ορεστιάδας. Όλα τα προσωπικά του αντικείμενα φυλάσσονται εδώ στο γραφείο μας, ενώ κάποια στιγμή υπήρξε μια ιδέα να δημιουργηθεί μια ιστοσελίδα με όλα αυτά τα προσωπικά αντικείμενα, ούτως ώστε να μπορεί ο καθένας να τα δει και να αναγνωρίσει αν ανήκουν σε κάποιο συγγενικό του πρόσωπο, αλλά τελικά δεν έγινε αυτό γιατί υπήρχε πρόβλημα με τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα των ανθρώπων αυτών. Τώρα υπάρχει η σκέψη να δημιουργηθεί μια μόνιμη έκθεση των αντικειμένων αυτών προκειμένου να μπορούν να τα βλέπουν αυτοί που αναζητούν κατά καιρούς συγγενικά τους πρόσωπα τα οποία έχουν χαθεί στο ποτάμι.
Πάντως πολλές φορές ακόμη κι αν βρούμε στοιχεία της ταυτότητας του νεκρού, δεν είναι εύκολο να τον αποδώσουμε στους δικούς τους. Είχαμε ένα περιστατικό πριν από έξι ή επτά χρόνια, όπου επάνω στον νεκρό, είχαμε βρει κάποιες πιστωτικές κάρτες. Ο νεκρός ήταν Κινέζος. Ήρθαμε σε επαφή με την πρεσβεία της Κίνας στην Ελλάδα, η οποία δε μας βοήθησε καθόλου. Στη συνέχεια έδωσα τα στοιχεία στον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό που εδρεύει στο Παρίσι. Μου απάντησαν μετά από δύο χρόνια, ότι αδυνατούσαν να συνεργαστούν με τις Κινεζικές αρχές, οι οποίες τους είχαν πει ότι με το όνομα αυτό υπάρχουν επτά εκατομμύρια πολίτες στην Κίνα. Έτσι έχουμε μια περίπτωση, όπου γνωρίζουμε το όνομα του νεκρού, όμως δεν μπορούμε να βρούμε τους συγγενείς του».
Τελειώνοντας την συνέντευξη, ρώτησα τον ιατροδικαστή Αλεξανδρούπολης, αν κάποιες φορές, όταν βρίσκεται στο εργαστήριο του μόνος του με την σορό ενός πρόσφυγα αγνώστων λοιπόν στοιχείων, νιώθει αδύναμος. «Νομίζω ότι κάθε άνθρωπος νιώθει αδύναμος μπροστά σε αυτά τα περιστατικά» είπε και συνέχισε: «όταν έχει δηλαδή, να αντιμετωπίσει τον θάνατο. Που στην ουσία ο θάνατος, είναι η συνέχεια της ζωής. Αλλά όχι η τόσο απότομη διακοπή της ζωής».
Καθόλου σχόλια
Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.